ค้นหาข้อมูลและเอกสาร ล้างตัวกรอก

ผลักดัน “สตูล” เขตเศรษฐกิจพิเศษทางมรดกและวัฒนธรรม

สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ
3 มิถุนายน 2567

ผลักดัน “สตูล” เขตเศรษฐกิจพิเศษทางมรดกและวัฒนธรรม

          ด้วยจังหวัดสตูลเป็นจังหวัดที่มีความโดดเด่นของทุนทางธรรมชาติและวัฒนธรรม เป็นอุทยานธรณีโลก (Satun Geopark) แห่งแรกและแห่งเดียวของประเทศไทย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) จึงผลักดันให้สตูลเป็นเขตเศรษฐกิจพิเศษทางมรดกวัฒนธรรม ขับเคลื่อนด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG สร้าง “Sustainable Development Economic Zone” โดย 4 เสือ ได้แก่ สำนักงานปลัดกระทรวง อว. (สป.อว.) กรมวิทยาศาสตร์บริการ (วศ.) สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) และสำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ (ปส.) ได้ใช้องค์ความรู้ เทคโนโลยี และนวัตกรรม ของแต่ละหน่วยงานในการพัฒนาตามโมเดลเศรษฐกิจ BCG ที่รัฐบาลสนับสนุน และตรงตามยุทธศาสตร์การขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศไทยด้วยเศรษฐกิจ BCG พ.ศ. 2564 – 2570 ของ อว. ดังนั้น ปส. จึงได้ดำเนินการภายใต้โครงการวิจัยที่ได้รับงบประมาณจากสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.)

ปส. โดยกองพัฒนาระบบและมาตรฐานกำกับดูแลความปลอดภัย (กพม.) ร่วมกับ สถาบันเทคโนโลยีนิวเคลียร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) (สทน.) และคณาจารย์จากคณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง การดำเนินการตรวจวัดก๊าซเรดอนภายในถ้ำอุไรทอง และถ้ำทะลุ จังหวัดสตูล เนื่องจากผนัง เพดาน และพื้นถ้ำ อาจมีวัสดุกัมมันตรังสีในธรรมชาติปะปน

  1. การท่องเที่ยวอย่างปลอดภัย
          โดยมีการดำเนินการตรวจวัดก๊าซเรดอนภายในถ้ำอุไรทอง และถ้ำทะลุ จังหวัดสตูล เนื่องจากผนัง เพดาน และพื้นถ้ำ อาจมีวัสดุกัมมันตรังสีในธรรมชาติปะปน นอกจากการตรวจวัดก๊าซเรดอนภายในถ้ำ ปส. ยังได้สำรวจและตรวจวัดรังสีในสถานที่ท่องเที่ยวอื่น ที่อาจมีระดับรังสีสูงจากวัสดุกัมมันตรังสีในธรรมชาติยูเรเนียม-238 และทอเรียม-232 คือ บ่อน้ำพุร้อนทุ่งนุ้ย และบริเวณซากดึกดำบรรพ์ ลานหินป่านพน จังหวัดสตูล

2. การสร้างอัตลักษณ์ของพืชพื้นถิ่น

          ปส. ได้ดำเนินการศึกษาวิจัยเรื่องการส่งผ่านของวัสดุกัมมันตรังสีในธรรมชาติยูเรเนียม-238 และทอเรียม-232 ที่มีอยู่เป็นปกติพื้นผิวดิน แล้วถูกดูดซึมไปสู่ส่วนต่าง ๆ ของพืชพื้นถิ่นที่สำคัญ คือ จำปาดะ และพริกไทยสุไหงอุเป เพื่อบ่งชี้อัตลักษณ์รูปแบบการส่งผ่านวัสดุกัมมันตรังสี ซึ่งเป็นการสร้างเรื่องราวให้คุณค่าให้กับพืชทั้ง 2 ชนิด ว่าเหตุใดจึงเพาะปลูกได้ดี เป็นเอกลักษณ์เฉพาะถิ่นบนพื้นดินอุทยานธรณีโลกสตูล

3. การส่งเสริมผลิตภัณฑ์ท่องเที่ยวให้มีคุณค่าและถูกสุขอนามัย

          ปส. บูรณาการร่วมกับมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา วิทยาเขตสตูล (อว. ส่วนหน้า จังหวัดสตูล)ในดำเนินการศึกษาวิจัยเพื่อพัฒนาการกำกับดูแลความปลอดภัยทางรังสีให้กับประชาชนที่ใช้ผลิตภัณฑ์สินค้าที่อาจมีวัสดุกัมมันตรังสีเป็นส่วนประกอบ ได้แก่ หาดทรายดำ บริเวณทะเลแหวกสันหลังมังกร และบริเวณเกาะมดแดง จังหวัดสตูล และผ้าย้อมสีด้วยแร่แทร์รารอสซ่า (Terra rosa หรือดินลูกรัง) อำเภอละงู นอกจากนี้ ปส. ยังดำเนินการตรวจติดตามคุณภาพด้านรังสีของน้ำทะเล และอาหารทะเล ทั้งในฝั่งอ่าวไทยและทะเลอันดามัน เนื่องจากสตูลเป็นพื้นที่สำคัญที่มีการดำเนินกิจกรรมทางนิวเคลียร์ ได้แก่ การเดินเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ของอินเดียและปากีสถาน รวมถึงการเดินเรือที่ขับเคลื่อนด้วยพลังงานนิวเคลียร์ จึงต้องมีการตรวจติดตามเพื่อการเฝ้าระวังคุณภาพด้านรังสีของน้ำทะเลและอาหารทะเล

4. การตรวจติดตามไมโครพลาสติกในระบบนิเวศวิทยาทางทะเล

                    ปส. บูรณาการร่วมกับ อว. ส่วนหน้า จังหวัดสตูล ลงพื้นที่เพื่อทราบถึงปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะในพื้นที่เกาะหลีเป๊ะ และเกาะตะรุเตา โดยปัญหาสำคัญ คือ ปัญหาขยะพลาสติกที่เกิดจากนักท่องเที่ยวที่อาจเป็นต้นเหตุของไมโครพลาสติก ซึ่งเป็นมลภาวะที่สำคัญของโลก ในปัจจุบัน ปส. กำลังเตรียมการร่วมกับทบวงการพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศภายใต้ความร่วมมือระดับภูมิภาคเอเซีย-แปซิฟิก ซึ่งจะมีประเทศในเอเชียเข้าร่วมทั้งหมด 16 ประเทศ ทั้งนี้ ปส. จะร่วมกับหน่วยงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องเพื่อบูรณาการข้อมูลไมโครพลาสติกและข้อมูลนิเวศทางวิทยาทางทะเลในการศึกษาวิจัยต่อไป

          จากกิจกรรมดังกล่าวข้างต้นแล้ว ปส. ได้นำผลการดำเนินการศึกษาวิจัยในพื้นที่อุทยานธรณีโลก สตูล เข้าร่วมงานประชุมวิชาการเครือข่ายอุทยานธรณีโลกภาคพื้นเอเชียแปซิฟิกครั้งที่ 7 (7th APGN, Asia Pacific Geoparks Network Symposium) ในการส่งเสริมผลักดันให้ "สตูล" เป็นเขตเศรษฐกิจพิเศษทางมรดกและวัฒนธรรม ด้วยโมเดลเศรษฐกิจ BCG ระหว่างวันที่ 6 - 11 กันยายน 2565 ณ มหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา วิทยาเขตสตูล โดยงานศึกษาวิจัยนี้สามารถช่วยส่งเสริมและสนับสนุนให้อุทยานธรณีโลกสตูลสสมารถต่ออายุกับยูเนสโกเป็นอุทยานธรณีโลกต่อไปได้
          อีกทั้ง ปส. ยังดำเนินการสร้างองค์ความรู้ด้านความปลอดภัยจากการใช้พลังงานนิวเคลียร์แก่คนรุ่นใหม่ (เรียนรู้ รับฟัง รับรู้ ตัดสินใจ เพื่อการสร้างชุมชนเข้มแข็ง) ซึ่งเป็นการสร้างองค์ความรู้ด้านนิวเคลียร์และรังสีตามมาตรฐานความปลอดภัยทางรังสีจากธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้กับบุคลากรด้านวิชาการ นักศึกษา นักเรียน ตลอดจนประชาชนในพื้นที่ โดยมุ้งเน้นการพัฒนาระบบเศรษฐกิจฐานราก ระบบเศรษฐกิจของชุมชนท้องถิ่น สามารถพึ่งตนเองภายใต้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงที่มีการช่วยเหลือเอื้อเฟื้อซึ่งกันและกัน และพัฒนาโมเดล BCG ที่พัฒนาคุณภาพชีวิตของมนุษย์อย่างเท่าเทียมทางสังคม สร้างระบบอุตสาหกรรมและเศรษฐกิจที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม รวมถึงยกระดับสตูลให้เป็นแหล่งเรียนรู้ทางธรณีวิทยาชั้นนำและพัฒนาพื้นที่อย่างยั่งยืน