เรื่องเดิม

พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและ นวัตกรรม พ.ศ. 2562 มาตรา 7 กําหนดให้กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) มีอํานาจหน้าที่เกี่ยวกับการส่งเสริม สนับสนุนและกํากับการดูแลการอุดมศึกษา ให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของ โลก ให้มีการพัฒนากําลังคนให้สอดคล้องกับความต้องการของประเทศ และให้ดําเนินการวิจัยและสร้างสรรค์ นวัตกรรมเพื่อพัฒนาชุมชน สังคม และประเทศชาติทั้งทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และสหวิทยาการ รวมทั้งจัดให้มีระบบนิเวศและโครงสร้างพื้นฐานที่สําคัญเพื่อพัฒนาการ อุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ส่งเสริมความร่วมมือเพื่อผลิตกําลังคนระดับสูง เฉพาะทาง และ ความร่วมมือด้านการทําวิจัยและการสร้างสรรค์นวัตกรรมกับหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน องค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่นและบุคคลหรือหน่วยงานในต่างประเทศ

ในการสนับสนุนและส่งเสริมการอุดมศึกษาตามพระราชบัญญัติดังกล่าว สํานักงาน ปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สป.อว.) ได้ดําเนินการเพื่อเตรียมการให้ การอุดมศึกษาเท่าทันการเปลี่ยนแปลงของโลก โดยใช้การจัดสรรทุนการศึกษาเป็นกลไกการดําเนินงาน ทุนการศึกษาส่วนหนึ่งดําเนินการเพื่อการพัฒนาอาจารย์ที่จะเป็นผู้นําการเปลี่ยนแปลงทางวิชาการ การวิจัย และทักษะอาชีพตามความต้องการของประเทศ ณ เวลานั้นๆ และอีกส่วนหนึ่ง คือ การให้ทุนการศึกษาเพื่อ เพิ่มกําลังคนในสาขาที่ขาดแคลน และเป็นการเพิ่มโอกาสทางการศึกษาสําหรับผู้ด้อยโอกาสเพื่อลดความ เหลื่อมล้ําทางการศึกษาของประชาชน

การดําเนินงาน

สป.อว.จึงได้จัดทํานโยบายและแนวทางการขับเคลื่อนการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคน การอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ เพื่อกําหนดทิศทางการจัดสรรทุนที่ชัดเจนรองรับความเปลี่ยนแปลง และ ความต้องการของประเทศได้อย่างทันเวลา สะท้อนภารกิจของอุดมศึกษาที่จะเป็นกลไกในการขับเคลื่อน การพัฒนาประเทศในฐานะเป็นมันสมองอย่างแท้จริง โดยมีรายละเอียดของนโยบายและแนวทาง ดังนี้

1. ที่มา ความสําคัญ

1.1 แนวคิดการพัฒนากําลังคน

การพัฒนาประเทศต้องให้ความสําคัญกับการสร้างทุนทางสังคมให้เข้มแข็งมากขึ้น เพราะจะเป็น ปัจจัยหลักที่จะทําให้การพัฒนาด้านอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นเศรษฐกิจ การเมือง สิ่งแวดล้อม เทคโนโลยี เป็นไปได้ด้วยดี การพัฒนาทุนทางสังคมจะเป็นการพัฒนาคนให้มีค่านิยมที่ดีมีความเป็นไทยในทางที่ดีมีคุณภาพ ทุนทางสังคมที่ ดีมีมากพอที่จะถักทอให้สังคมไทยเข้มแข็ง เป็นสังคมที่มีความสามัคคี เป็นภูมิคุ้มกันให้กับการพัฒนาท่ามกลาง กระแสโลกาภิวัตน์ ที่แข่งขันกันอย่างรุนแรง สร้างความไม่แน่นอนที่กําลังเกิดขึ้นอยู่ในขณะนี้ อย่างไรก็ตาม การพัฒนาทุนทางสังคมต้องใช้เวลา เป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน ต้องอาศัยความรู้ความเข้าใจ ต้องดําเนินการอย่าง ระมัดระวังและรอบคอบ เป็นเรื่องที่ต้องปลูกฝังและสร้างสํานึกให้เกิดขึ้นอย่างเป็นธรรมชาติ การพัฒนา ทุนทางสังคม ต้องดําเนินไป ให้เกิดความสมดุลกับการพัฒนาด้านอื่นอันจะนําไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน (สรรเสริญ วงศ์ชะอุ่ม อดีตเลขาธิการสํานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ : การวางแผนพัฒนาประเทศ ตุลาคม 2554)

1.2 สรุปภาพรวมการจัดสรรทุนของประเทศ

ประเทศไทยโดยสํานักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน (สํานักงาน ก.พ.) ได้ดําเนินการ รวบรวมทุนการศึกษาจากหน่วยงานต่างๆ เพื่อจัดทําฐานข้อมูลผู้รับทุน การศึกษาของประเทศ โดยพบข้อมูล ทุนการศึกษาในระบบฐานข้อมูลของสํานักงาน ก.พ. ตั้งแต่ปี 2520 – 2562 รายละเอียดตามภาพ ดังนี้

จากภาพ พบว่ากระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) เป็น หน่วยงานที่ให้การสนับสนุนทุนการศึกษาเป็นจํานวนมากที่สุด ซึ่งมีจํานวน 41,690 คน คิดเป็นร้อยละ 60.27 ของประเทศ

สป.อว. ได้ดําเนินการจัดสรรทุนการศึกษาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่เป็นทบวงมหาวิทยาลัยต่อเนื่อง ถึงสํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และ สป.อว. ในปัจจุบัน โดยจัดสรรทุนประเภทต่างๆ จําแนกออกเป็น 5 ประเภท ได้แก่ 1) ทุนพัฒนาอาจารย์ 2) ทุนพัฒนากําลังคน 3) ทุนพัฒนาทักษะและความสามารถพิเศษ
4) ทุนสร้างโอกาสและลดความเหลื่อมล้ํา ทางการศึกษา และ 5) ทุนแลกเปลี่ยน

1.3 สภาพแวดล้อมการอุดมศึกษาไทย
1.3.1 เชิงปริมาณ ปัจจุบันสถาบันอุดมศึกษาในสังกัด สป.อว. มีจํานวนรวมทั้งสิ้น 156 แห่ง จําแนกเป็น 5 ประเภท คือ
1) สถาบันอุดมศึกษาในกํากับของรัฐ จํานวน 26 แห่ง 2) สถาบันอุดมศึกษาของรัฐ จํานวน 11 แห่ง 3) มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล จํานวน 9 แห่ง 4) มหาวิทยาลัยราชภัฏ จํานวน 38 แห่ง และ 5) สถาบันอุดมศึกษาเอกชน จํานวน 72 แห่ง นอกจากนี้ ยังมีสถาบันอุดมศึกษานอกสังกัดกระทรวง อว. อีกจํานวนหนึ่ง

เมื่อพิจารณาข้อมูลจํานวนนักศึกษาและผู้สําเร็จการศึกษาที่จัดส่งโดย สถาบันอุดมศึกษา ระหว่างปีการศึกษา 2551 – 2561 โดยเปรียบเทียบจํานวนนักศึกษารวมและผู้สําเร็จการศึกษา ปีการศึกษา 2551 ปีการศึกษา 2556 และ ปีการศึกษา 2561
เป็นดังนี้

จะเห็นว่าจํานวนนักศึกษารวมในช่วงทศวรรษ 2551 – 2561 มีการเปลี่ยนแปลงน้อยมาก จาก 1,718,678 คน เป็น 1,792,665 คน ถึงแม้จํานวนนักศึกษาด้านสังคมศาสตร์ บริหารธุรกิจและกฎหมายจะมีจํานวนลดลงตามนโยบาย แต่ก็ไม่ได้เพิ่มสัดส่วนสาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ต่อสาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

เมื่อเปรียบเทียบลักษณะการเปลี่ยนแปลงของกลุ่มสาขาวิชาจะพบว่า กลุ่มสาขา ทางด้านการบริการมีการขยายตัวประกอบกับมีแนวโน้มที่ดี เมื่อกลุ่มสาขาวิศวกรรมศาสตร์อันเป็นกลุ่มที่จะ ตอบสนองต่อทิศทางการพัฒนาของประเทศในอนาคตมีการขยายตัวมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม กลุ่มสาขาที่ต้องเร่ง ผลักดันให้ผู้เรียนสนใจและเห็นประโยชน์ที่จะเติบโตในสายอาชีพ (Career Path) เช่น กลุ่มสาขาวิทยาศาสตร์เกษตรศาสตร์

จากตารางข้างต้น จํานวนนักศึกษารวมทั้งสิ้นจํานวน 1,688,803 คน เมื่อ เปรียบเทียบสัดส่วนนักศึกษาด้านมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ : สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี : สาขา ด้านสุขภาพและสวัสดิการ จะได้สัดส่วนเท่ากับ 69 : 24 : 7 หากเทียบสัดส่วนนักศึกษาด้านมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ : ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (รวมวิทยาศาสตร์สุขภาพ) จะได้เท่ากับ 71 : 29

1.3.2 เชิงคุณภาพ แผนด้านการอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนของประเทศ พ.ศ. 2564 – 2570 ได้ศึกษาวิเคราะห์คุณภาพระดับอุดมศึกษา ซึ่งพบว่าในการวิเคราะห์คุณภาพบัณฑิต

จากรายงานสภาพปัญหาแรงงานของสถานประกอบการที่ต้องการใช้บัณฑิตแต่ไม่สามารถคัดเลือกได้ แต่ ขณะเดียวกันยังคงปรากฏอัตราว่างงานของบัณฑิตอยู่ จึงสะท้อนให้เห็นถึงปัญหาช่องว่างระหว่างระดับ ความสามารถของบัณฑิตกับความต้องการของสถานประกอบการ อีกทั้ง นายจ้างยังมีมุมมองต่อคุณสมบัติของ บัณฑิตที่ยังขาดทักษะคนและสังคม (Soft skills) ซึ่งจําเป็นต่อการปฏิบัติงาน ในส่วนการวิเคราะห์ข้อมูลด้านการ วิจัยพบว่าสถาบันอุดมศึกษาเป็นแหล่งการผลิตผลงานวิจัยทางวิชาการ รวมถึงการนํางานวิจัยไปถ่ายทอดเพื่อ ใช้ประโยชน์มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น แต่ยังกระจุกตัวอยู่เพียงบางสถาบัน ขณะเดียวกันบางสถาบันกลับไม่มีผลงาน ในระดับนานาชาติ

1.3.3 เชิงนโยบาย สป.อว. ได้จัดทําแผนด้านการอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคน ของประเทศพ.ศ.2564–2570
โดยกําหนดวิสัยทัศน์ว่า “อุดมศึกษา สร้างคนสร้างปัญญาเพื่อพัฒนา สังคมไทยอย่างยั่งยืน” เพื่อให้การอุดมศึกษามีส่วนสําคัญในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติ และทิศทาง การพัฒนาประเทศให้บรรลุเป้าหมายโดยอาศัยพันธกิจของสถาบันอุดมศึกษาเป็นกลไกหลัก

1.4 สถานการณ์โลกที่เปลี่ยนแปลงไป ภายใต้สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัส โคโรนา 2019 (COVID-19)

สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ส่งผลกระทบต่อ การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม รวมถึงการใช้ชีวิตของประชากรโลกอย่างรุนแรง เกิดเป็นต้นทุนจากทั้งความ สูญเสียชีวิตและการเจ็บไข้ได้ป่วยโดยตรงจากการติดเชื้อ และผลกระทบทางอ้อมจากความพยายาม ในการป้องกันและควบคุมการแพร่ระบาด ซึ่งย่อมส่งผลกระทบต่อ
การกําหนดนโยบายทางการศึกษาด้วยเช่นกัน เกิดวิวัฒนาการทางกระบวนการเรียนการสอน การสอบประเมินผลการศึกษา ผ่านดิจิทัลแพลตฟอร์ม รวมไปถึงการบริหารการศึกษาในภาพรวมประเทศ นอกจากนี้ ผลกระทบระยะยาวของ การระบาดโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID -19) ทําให้การเรียนรู้ของนักเรียน นักศึกษาในระบบทําได้ ไม่เต็มที่ ทําให้เกิดการเรียนรู้ที่หายไป (Learning Losses) ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพการศึกษา

1.5 ทิศทางของประเทศภายใต้กรอบแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 13

1.5.1 การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์

การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของไทยในภาพรวมมีแนวโน้มที่ดีขึ้น จากการยกระดับ สุขภาวะ การเข้าถึงโอกาสทางการศึกษา และระดับรายได้ที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่เป็นการพัฒนาในเชิงปริมาณ เป็นหลัก เมื่อพิจารณาในมิติคุณภาพพบว่ายังมีช่องว่างที่เป็นปัญหามาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะปัญหา ผลสัมฤทธิ์ทางการศึกษา และการขาดแคลนทักษะแรงงานที่สอดคล้องกับความต้องการของตลาดและ ทิศทางการพัฒนาประเทศ แรงงานไทย ส่วนมากยังมีระดับการศึกษาต่ํา โดยพบว่าแรงงานร้อยละ 42.1 ไม่มีการศึกษาหรือสําเร็จการศึกษาไม่เกินระดับประถมศึกษา ขณะที่อีกร้อยละ 34.5 สําเร็จการศึกษาเพียงระดับมัธยมศึกษา และมีแรงงานสําเร็จการศึกษาระดับอุดมศึกษาเพียงร้อยละ 22.5

1.5.2 แผนด้านการอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนของประเทศ พ.ศ. 2564–2570

แผนด้านการอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนของประเทศ พ.ศ. 2564–2570 ได้กําหนดวิสัยทัศน์ว่า“อุดมศึกษา สร้างคนสร้างปัญญาเพื่อพัฒนาสังคมไทยอย่างยั่งยืน” โดยวางยุทธศาสตร์หลัก 3 ประการ ประกอบด้วย 1) ยุทธศาสตร์การพัฒนาศักยภาพคน เพื่อสร้างกําลังคน ที่มีคุณภาพและปริมาณรองรับการพัฒนาประเทศและการเปลี่ยนแปลงตามกระแสโลก
2) ยุทธศาสตร์ การส่งเสริมระบบนิเวศวิจัย เพื่อให้งานวิจัยสามารถสร้างองค์ความรู้และนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาประเทศ อย่างยั่งยืน และ 3) การจัดระบบอุดมศึกษาใหม่ เพื่อให้สถาบันอุดมศึกษามีสมรรถนะตรงตามอัตลักษณ์/จุดแข็ง เพื่อให้เกิดคุณภาพในระบบอุดมศึกษาที่จะส่งผลให้ประเทศไทยก้าวพ้นกับดักรายได้ปานกลาง (Middle Income Trap) เป็นประเทศพัฒนาแล้ว ซี่งกําหนดแนวทางการขับเคลื่อนแผนสู่การปฏิบัติในส่วนของยุทธศาสตร์ที่ 1 : การพัฒนาศักยภาพคน (Capacity Building) ดังนี้

แนวทางที่ 1 การจัดการศึกษาเพื่อการเรียนรู้ตลอดช่วงชีวิต (Lifelong Learning) เพื่อให้ผู้เรียนที่มาจากครอบครัวผู้มีรายได้น้อย ผู้พิการ ผู้ด้อยโอกาสตลอดจนผู้สูงวัยสามารถเข้าถึงบริการทางการศึกษาระดับอุดมศึกษาที่มีคุณภาพสูง สามารถประกอบอาชีพ มีรายได้เพียงพอ

แนวทางที่ 2 ยกระดับคุณภาพการศึกษาและสมรรถนะของกําลังคน (Quality & Manpower Competencies Enhancement) ได้แก่ สมรรถนะเชิงวิชาการ สมรรถนะการประกอบอาชีพที่มีทักษะการปฏิบัติงานรองรับงานในปัจจุบันและอนาคต และสมรรถนะการเป็นพลโลก

แนวทางที่ 3 การสร้างเสริมบุคลากรคุณภาพสูง (Enhancement of Brainpower& Concentration of Talents) เพื่อสามารถพัฒนาสภาพแวดล้อมให้ดึงดูดผู้มีความสามารถสูงเข้ามาปฏิบัติ หน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นชุมชนทางวิชาการที่มีศักยภาพสูงและมีขีดความสามารถในการแข่งขัน สู่สากล

2. สภาพปัญหาและโอกาสในการจัดสรรทุน

2.1 สภาพปัญหา
2.1.1 ระบบการจัดสรรทุนที่มีอยู่ไม่ตอบโจทย์การพัฒนากําลังคนระดับสูงเพื่อรองรับยุทธศาสตร์ชาติ
2.1.2 ขาดการวางแผนการพัฒนากําลังคนแต่ละสาขาที่จําเป็นในการพัฒนาประเทศ
2.1.3 ขาดความเป็นเอกภาพในการบริหารจัดการ ทุนอยู่ภายใต้หลายหน่วยงาน การจัดสรรทุนมีลักษณะกระจัดกระจาย
2.1.4 เงื่อนไขการให้ทุน/การชดใช้ทุนไม่สร้างแรงจูงใจให้คนรุ่นใหม่เข้ารับทุน
2.1.5 ขาดการบริหารข้อมูลแบบองค์รวมที่สําคัญ
2.1.6 ขาดข้อมูลเชิงนโยบายที่สําคัญและขาดการเชื่อมโยงข้อมูลทุนที่มีประสิทธิภาพ 2.1.7 ขาดกลไกการติดตามผู้รับทุนที่มีประสิทธิภาพ และขาดการประเมินผลการดําเนินงานอย่างเป็นระบบ
2.1.8 ไม่มีแผนการใช้ประโยชน์จากผู้รับทุนอย่างชัดเจนและเต็มศักยภาพ เกิดปัญหา การดูแลและการใช้ประโยชน์ผู้รับทุนของหน่วยงานภาครัฐ
2.1.9 ขาดการวางระบบปฏิบัติงานชดใช้ทุนในระบบราชการ อีกทั้งระบบราชการเอง ก็ไม่ดึงดูดคนเก่ง ให้เข้าสู่ระบบและไม่เป็นทางเลือกของคนรุ่นใหม่อีกต่อไป โดยเฉพาะระบบเส้นทาง ความก้าวหน้าในอาชีพ (Career path) ของผู้รับทุนไม่ชัดเจน และค่าตอบแทนที่ไม่เหมาะสม
2.1.10 มีแหล่งทุนอื่นๆในต่างประทศ ที่ดึงดูดใจมากกว่า ได้แก่ทุนให้เปล่า หรือทุน Post Doc ที่มีค่าตอบแทนสูง

2.2 โอกาสในการจัดสรรทุน เพื่อพัฒนาประเทศ
2.2.1 พัฒนากําลังคนให้ตรงตามความต้องการในการพัฒนาประเทศ ความสามารถในการแข่งขันของสาขาการผลิตและบริการเป้าหมาย สาขาการผลิตที่ส่งเสริมการพัฒนาความสามารถในการ แข่งขันในอนาคต ภายใตก้ รอบยุทธศาสตร์ชาติ
2.2.2 พัฒนาทักษะที่จําเป็นในการพัฒนากําลังคนที่มีสมรรถนะสูง
2.2.3 เร่งรัดการผลิตแรงงานทักษะสูงเพื่อตอบโจทย์อุตสาหกรรมเป้าหมาย
2.2.4 ลดความเหลื่อมล้ําทางการศึกษาและการฝึกอบรม สร้างโอกาสและลดความเหลื่อมล้ําทางการศึกษาในกลุ่มผู้ด้อยโอกาส กลุ่มชายขอบ และกลุ่มเขตพัฒนาพิเศษ

3.หลักการชี้นํา (Guiding Principles) เรื่อง ทุนการศึกษา

3.1 ทุนการศึกษาเป็นองค์ประกอบสําคัญในการ “สร้างคน” เพื่อขับเคลื่อนเป้าหมาย การพัฒนาประเทศ และเร่งรัดการผลิตกําลังคนระดับสูงให้ตอบโจทย์ประเทศ
3.2 ต้องกําหนดจุดเน้น (Focus) การจัดลําดับความสําคัญก่อนหลัง (Priority) หรือทางลัด (By-pass) เพื่อให้ดําเนินการอย่างมีเป้าหมายและเกิดผลสัมฤทธิ์
3.3 สนับสนุน ส่งเสริมให้มีการจัดสรรทุนในสาขาที่หลากหลายครอบคลุมสหวิทยาการ ทั้งวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และศิลปกรรมศาสตร์
3.4 มีระบบบริหารจัดการทุนในภาพรวมของประเทศที่มีเอกภาพและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน
3.5 มีกลไกการดูแลผู้ได้รับทุนทั้งก่อนการศึกษา ระหว่างศึกษา และหลังจบการศึกษา ทําให้ ผู้รับทุนมีความรู้สึกเป็นเจ้าของและมีส่วนร่วมในการพัฒนาประเทศตั้งแต่เข้าศึกษาจนกระทั่งกลับไปปฏิบัติงาน ให้ผู้รับทุน และหน่วยงานที่ใช้ประโยชน์มีความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งและมีส่วนร่วมในระบบทุนการศึกษา
3.6 ทําให้เกิดการเคลื่อนไหวทางสังคม (Social movement) ทั้งภาคการศึกษา ภาคเอกชน ภาครัฐและประชาชน ในการบูรณาการการขับเคลื่อนระบบทุนการศึกษาอย่างมีเอกภาพ
3.7 มีการติดตามสถานะของการสร้างคนและการให้ทุนการศึกษา ทั้งในด้านจํานวน สาขา ผลการศึกษาและการปฏิบัติทํางาน
3.8 ใช้ทั้งกลไกการสรรหา และรับเข้าอย่างเหมาะสมตามสถานการณ์

4. นโยบายกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เกี่ยวกับ การขับเคลื่อนทุนการศึกษา

4.1 การจัดสรรทุนที่มุ่งนําพาประเทศไปสู่เป้าหมายและทิศทางที่รัฐบาลและ อว.วางไว้ ในการเตรียมคนเพื่อพาประเทศไปสู่เป้าหมายหรือทิศทางที่กําหนด คือ การเป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว ซึ่งใน สิบปีข้างหน้าต้องทําให้ทุนการศึกษาไปสร้างคนที่จะมาสร้างประเทศที่พัฒนาแล้ว ให้เป็น Developed country ให้ได้

4.2 การจัดสรรทุนการศึกษาต้องมี Focus, Priority, By-pass และ Giant Step 4.2.1 ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
4.2.1.1 เน้นการให้ทุนที่จะเกิดการปฏิวัติอุตสาหกรรม ครั้งที่ 4 ในประเทศ ไทยได้อย่างลึกยิ่งขึ้น เร็วยิ่งขึ้น โดยเฉพาะด้าน AI Robot
4.2.1.2 เน้น BCG เพื่อปฏิวัติอุตสาหกรรม ครั้งที่ 4 ที่มีฐานให้สูงขึ้น ลึกขึ้น เป็นจุดที่ประเทศสามารถแข่งขันได้ โดยให้ทุนไปเรียนเพื่อให้กลับมาเป็นกําลังสําคัญของ BCG เช่น เกษตร พรีเมี่ยม แพทย์และสาธารณสุขในยุคใหม่ รวมถึง BCG เกี่ยวกับธุรกิจด้านสุขภาพ การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์วัฒนธรรม การนําวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสมัยใหม่ไปศึกษาเรื่องโบราณคดีและประวัติศาสตร์ เป็นต้น
4.2.1.3 สนับสนุนทุนไปเรียนเรื่องอวกาศ ดาราศาสตร์ ดาวเทียม ยานอวกาศ Remote sensing
4.2.1.4 สนับสนุนทุนการศึกษาในเรื่อง High-energy Physics, นิวเคลียร์ฟิวชั่น
4.2.1.5 สนับสนุนด้านเทคโนโลยีสื่อสาร 5G และ 6G
4.2.1.6 สนับสนุนเรื่อง Quantum Physic, Quantum Computing, Quantum Communication

4.2.2 ด้านสังคมศาสตร์มนุษยศาสตร์และศิลปศาสตร์
4.2.2.1 สนับสนุนทุนการศึกษาเพื่อเอาวิชาที่นําไปสร้างสังคมที่มองไปข้างหน้า รู้ทันอนาคต ไม่กลัวการเปลี่ยนแปลง รักและภูมิใจในอดีต ปัจจุบัน และต่อยอดอนาคต เรียนเพื่อนํามาทําให้ประเทศและสังคมให้ดีขึ้น เก่งขึ้น และงามขึ้น
4.2.2.2 สนับสนุนทุนการศึกษาเพื่อส่งคนไปเรียนวิชาที่ทําให้เกิดการสร้างสังคมที่รักการเรียนรู้ เชื่อมั่นว่าชาติจะก้าวหน้าไปได้ไม่หยุดยั้ง ซึ่งต้องไปเรียน Positive Psychology, Positive Thinking ให้มากขึ้น
4.2.2.3 สนับสนุนทุนการศึกษาเพื่อไปเอาศาสตร์ เอาประสบการณ์เกี่ยวกับ การสร้างสังคมที่ตื่นรู้ ที่สนใจ ที่ซาบซึ้งในด้านศิลปะ ด้านสถาปัตยกรรม ด้านดนตรี ด้านวรรณศิลป์ ด้านสุนทรีศาสตร์ ด้านศาสนา ด้านจิตวิญญาณ และจะต้องเพิ่ม Art and culture appreciation ให้คนไทยให้มาก
4.2.2.4 สนับสนุนทุนการศึกษาเพื่อกลับมาสร้างสังคมพรั่งพร้อมสมบูรณ์ ตั้งแต่ ระดับบุคคล ระดับครอบครัว ระดับชุมชน เมือง ภาค และประเทศ ให้รักและภูมิใจในตระกูล ชุมชนท้องถิ่น มีทั้งความรู้ มีจิตวิทยาเชิงบวก และมีการบริหารจัดการที่ทําได้สําเร็จ
4.2.2.5 สนับสนุนทุนการศึกษาเพื่อกลับมาสร้างสังคมที่เป็นส่วนผสมที่ดีของชาติพันธุ์ของกลุ่มชนที่หลากหลาย สร้างสังคมที่เป็นสังคมประชาธิปไตย ประชาชนมีส่วนร่วม แต่ไม่ละเลย อุดมการณ์ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

ทั้งนี้ ทุนการศึกษามีทั้งเรื่องเรียนในประเทศและเรียนต่างประเทศ ซึ่งการส่งไปเรียน ในต่างประเทศส่วนใหญ่ส่งไปประเทศที่เจริญก้าวหน้าดีอยู่แล้ว แต่ต้องส่งไปศึกษาในประเทศเพื่อนบ้าน CLMV (กัมพูชา, ลาว, เมียนมาร์, และเวียดนาม) เพื่อไปศึกษาวัฒนธรรม การดํารงชีพ รวมทั้งการสร้างเครือข่ายความร่วมมือ สําหรับทุนในประเทศระดับปริญญาเอกต้องส่งเสริมการทําวิจัยกับอาจารย์ในระดับ Leading edge

4.3 มีแผนการใช้นักเรียนทุน ตั้งแต่ในระหว่างที่เรียนโดยให้มีบทบาทตั้งแต่ที่เรียนอยู่ ต้องให้ เก็บข้อมูลจากต่างประเทศ ให้เก็บ Process สําคัญที่กําลังวิจัย และรายงานมายังกระทรวงฯ ทุกภาคการศึกษา เหมือนเป็น Intelligence unit ของกระทรวงฯ แต่อยู่ในต่างประเทศ โดยต้องให้นักเรียนทุนทราบว่าทําไม ต้องให้ทุน ต้องการให้ไปทําอะไร และเขาเป็นคนของประเทศตั้งแต่วันแรกของการรับทุน

4.4 สนับสนุนทุนในลักษณะ Post – doc หรือ Non degree ให้มากขึ้น เพื่อทําให้บรรลุ สถานะการเป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว Developed country ในสิบปี

5. นโยบายและทิศทางการบริหารจัดการทุนสป.อว. ได้จัดทํานโยบายและทิศทางการบริหารจัดการทุน ใน 3 ประเด็น ดังนี้

5.1 ปฏิรูปกลไกการบริหารจัดการทุนให้มีความเป็นเอกภาพภายใต้การกํากับดูแล ของคณะกรรมการบริหารจัดการทุน
5.2 จัดสรรทุนเพื่อสร้างคนให้ตรงกับตลาดงานและสอดคล้องกับความต้องการของประเทศ
5.3 ขับเคลื่อน ติดตามและประเมินผลการดําเนินงานให้เป็นระบบและสม่ําเสมอ รวมทั้ง วางแผนการใช้ประโยชน์จากผู้รับทุน

6. แนวทางการขับเคลื่อนการบริหารจัดการทุน นโยบายและทิศทางการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ 3 ประเด็น ข้างต้น มีแนวทางในการขับเคลื่อน ดังนี้

6.1 ปฏิรูปกลไกการบริหารจัดการทุนให้มีความเป็นเอกภาพภายใต้การกํากับดูแลของ คณะกรรมการบริหารจัดการทุน มีแนวทางการขับเคลื่อน ดังนี้
6.1.1 การบูรณาการหน่วยบริหารจัดการทุนให้มีเอกภาพ เนื่องจากหน่วยบริหารจัดการทุน ของประเทศมีหลายแหล่งทุนหลายกระทรวง อีกทั้งภายในกระทรวง อว. ก็มีหลายหน่วยงานที่ทําหน้าที่เป็น หน่วยจัดสรรและบริหารทุนการศึกษาประเภทต่างๆ ตั้งแต่ทุนระดับมัธยมศึกษา ปริญญาตรี ปริญญาโท และระดับปริญญาเอก ซึ่งการให้ทุนเป็นไปตามวัตถุประสงค์ของแต่ละโครงการ อาจทําให้เกิดความซ้ําซ้อน จึงจําเป็นต้องมีการบูรณาการหน่วยบริหารจัดการทุนให้มีเอกภาพ
6.1.2 การจัดสรรทุนเพื่อพัฒนาสมรรถนะ (Competency) และทักษะที่จําเป็นใน การพัฒนาประเทศ (Non-degree) เพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong learning) และทันต่อความ ต้องการกําลังคนในภาคการผลิตและอุตสาหกรรมสําคัญในระยะสั้น โดยลักษณะความร่วมมือกันระหว่าง สถาบันการศึกษา ภาคธุรกิจและอุตสาหกรรม
6.1.3 กําหนดคุณสมบัติของผู้รับทุนให้ชัดเจน และกําหนดวิธีการสรรหาและการคัดเลือก ที่มีรูปแบบหลากหลายสอดคล้องกับบริบทโลก ทั้งกลไกการสรรหา (Recruit) และรับเข้า (Admit) อย่างเหมาะสมตามสถานการณ์
6.1.4 ปรับรูปแบบ/เงื่อนไขการรับทุนให้มีความยืดหยุ่น เพื่อดึงดูดผู้รับทุนที่มีศักยภาพ สูงทั้งในและต่างประเทศตลอดเวลาทั้งการศึกษารวมทั้งผู้ที่จบการศึกษาแล้ว
6.1.5 พัฒนาและสร้างแรงจูงใจกับผู้รับทุนเข้าร่วมโครงการ โดยปรับรูปแบบและเงื่อนไข การรับทุน รวมทั้งการชดใช้ทุนให้มีความยืดหยุ่น เพื่อดึงดูดและสร้างแรงจูงใจผู้รับทุนที่มีศักยภาพสูงทั้งในและ ต่างประเทศ ตลอดเวลาทั้งการศึกษารวมทั้งผู้ที่จบการศึกษาแล้ว
6.1.6 พัฒนาระบบฐานข้อมูลทุนการศึกษาให้ทันสมัย เป็นปัจจุบัน และสามารถใช้ประโยชน์ เชิงนโยบายได้ โดยปฏิรูประบบฐานข้อมูลทุนการศึกษาทั้งระบบ ด้วยการกําหนด Data catalog จัดทําและ บูรณาการการใช้ประโยชน์จากฐานข้อมูลกลางร่วมกัน สร้างสารสนเทศด้านทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษา เพื่อพัฒนาประเทศ
6.1.7 กําหนดแนวทางการจัดสรรทุน เช่น ประเภทการรับทุน สาขาวิชา ประเทศที่ไปศึกษา โดยมีกลยุทธ์และทิศทางที่สอดคล้องกับความจําเป็นและเร่งด่วนในการพัฒนาประเทศ

6.2 จัดสรรทุนเพื่อสร้างคนให้ตรงกับตลาดงานและสอดคล้องกับความต้องการ ของประเทศ มีแนวทางการขับเคลื่อน ดังนี้
6.2.1 จัดสรรทุนเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนระดับสูงเฉพาะทางตามความต้องการ ของประเทศ (Demand side) โดยการกําหนดเป้าหมายและจัดลําดับความสําคัญของกลุ่มสาขาวิชาตามความเร่งด่วนเพื่อให้การใช้จ่ายงบประมาณในการจัดสรรทุนเกิดความคุ้มค่าและเป็นประโยชน์ต่อการ พัฒนาประเทศ
6.2.2 จัดสรรทุนเพื่อพัฒนากําลังคนที่มีความรู้ความสามารถขั้นสูงและมีสมรรถนะ ตามความต้องการของตลาดงานที่เปลี่ยนแปลงไป จากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID–19) ทําให้ความต้องการ ความรู้ในการพัฒนาประเทศเปลี่ยนไป ทั้งภาคการศึกษา การสาธารณสุข อุตสาหกรรม และการสื่อสารต่างๆ เช่น คนที่มีความรู้ในการผลิตวัคซีน การผลิต แพลตฟอร์มเทคโนโลยีทางอาหาร ความสามารถทางอากาศยาน เป็นต้น
6.2.3 กําหนดสัดส่วนการจัดสรรทุน โดยเน้น Strategic, Function, Area เช่น AI หรือ ปัญญาประดิษฐ์ โมเดลเศรษฐกิจใหม่ (BCG model) มาช่วยในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ
6.2.4 บริหารจัดการเชิงกลยุทธ์ในการกําหนดประเทศที่ไปศึกษาสาขาวิชาตามยุทธศาสตร์ชาติ และแผนด้านอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนของประเทศ
6.2.5 กําหนดแนวทางการต่อยอดการพัฒนาสมรรถนะและทักษะที่จําเป็นเพื่อดึงดูด กําลังคนที่มีคุณภาพในการพัฒนาประเทศ
6.2.6 บูรณาการการจัดสรรทุนกับภาคส่วนที่เกี่ยวข้องให้สอดรับกับยุทธศาสตร์ชาติ แผนด้านการอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนของประเทศ และมีเป้าหมายการผลิตกําลังคนที่ชัดเจน

6.3 ขับเคลื่อนการติดตามและประเมินผลการดําเนินงานให้เป็นระบบและสม่ําเสมอ รวมทั้ง วางแผนการใช้ประโยชน์จากผู้รับทุน มีแนวทางการขับเคลื่อน ดังนี้
6.3.1 ขับเคลื่อนการดําเนินงานให้เป็นไปตามทิศทางและเป้าหมาย
6.3.2 ติดตามการศึกษาและใช้ประโยชน์จากนักเรียนทุนอย่างเป็นระบบจากฐานข้อมูลทุนการศึกษา
6.3.3 วางระบบในการดูแลผู้รับทุน มีหน่วยงานที่ดูแลและติดตามผู้รับทุนอย่างสม่ําเสมอ และมีประสิทธิภาพ
6.3.4 ใช้ศักยภาพของผู้รับทุนอย่างเต็มที่เพื่อขับเคลื่อนการพัฒนากําลังคนเพื่อพัฒนา ประเทศตั้งแต่ระยะที่มีการศึกษา
6.3.5 สร้างความก้าวหน้าในเส้นทางอาชีพ (Career path) ของผู้รับทุนให้ชัดเจน
6.3.6 สร้างความร่วมมือกับภาคเอกชน ภาคการผลิต และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการ ร่วมผลิตหรือแลกเปลี่ยนความรู้/เทคโนโลยี โดยอาจมีการปรับเปลี่ยนแนวทางการปฏิบัติงานชดใช้ทุนให้มี รูปแบบที่ดึงดูดผู้รับทุนไปทํางานให้เต็มศักยภาพ
6.3.7 มีระบบการรายงานผลการดําเนินการในภาพรวมอย่างต่อเนื่องเป็นระยะๆ

7. เป้าหมายการดําเนินงาน(Output/Outcome)

7.1 หน่วยบริหารทุนมีความเป็นเอกภาพ ในการนํานโยบายและแนวทางการขับเคลื่อน การบริหารจัดการทุนไปสู่การปฏิบัติ
7.2 มีแผนการดําเนินงานและแผนงบประมาณที่ชัดเจน เพื่อนําไปสู่การปฏิบัติที่เป็นรูปธรรม เกิดการบริหารจัดการที่คุ้มค่าและมีประสิทธิภาพสูงสุด เกิดผลสัมฤทธิ์ของการดําเนินงานที่ตอบโจทย์ประเทศ ได้ สามารถทําให้ประเทศไทยก้าวพ้นกับดักประเทศรายได้ปานกลาง
7.3 ผลการประเมินการใช้ประโยชน์ และการใช้ศักยภาพจากผู้รับทุนเป็นไปตาม วัตถุประสงค์ที่โครงการได้กําหนดไว้ มีการใช้งบประมาณของประเทศที่คุ้มค่า และเกิดการพัฒนาเทคโนโลยี ที่ตอบโจทย์ความต้องการของภาคการผลิตด้านต่างๆ ด้วยผลิตจากผู้รับทุนที่กลับมาสร้างนวัตกรรมที่เหมาะกับ ประเทศไทยและสามารถขับเคลื่อนเศรษฐกิจประเทศไทยได้จริง

8.มติที่ประชุมคณะกรรมการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ

ที่ประชุมคณะกรรมการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ ในคราวประชุมเมื่อวันที่ 28 มิถุนายน 2564 มีมติให้ความเห็นชอบนโยบายและแนวทางการ ขับเคลื่อนการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ และให้นําข้อเสนอเชิงนโยบายข้างต้นเสนอต่อที่ประชุมสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมแห่งชาติ เพื่อเสนอต่อที่ประชุมคณะรัฐมนตรีต่อไป

นโยบายและแนวทางการขับเคลื่อน การบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ
สํานักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม

บทนํา

การพัฒนาประเทศต้องให้ความสําคัญกับการสร้างทุนทางสังคมให้เข้มแข็งมากขึ้น เพราะจะเป็น ปัจจัยหลักที่จะทําให้การพัฒนาด้านอื่นๆ ไม่ว่าจะเป็นเศรษฐกิจ การเมือง สิ่งแวดล้อม เทคโนโลยี เป็นไปได้ด้วยดี การพัฒนาทุนทางสังคมจะเป็นการพัฒนาคนให้มีค่านิยมที่ดีมีความเป็นไทยในทางที่ดีมีคุณภาพ ทุนทางสังคมที่ดี มีมากพอที่จะถักทอให้สังคมไทยเข้มแข็ง เป็นสังคมที่มีความสามัคคี เป็นภูมิคุ้มกันให้กับการพัฒนาท่ามกลาง กระแสโลกาภิวัตน์ที่แข่งขันกันอย่างรุนแรง สับสน วุ่นวาย สร้างความไม่แน่นอนที่กําลังเกิดขึ้นอยู่ ขณะนี้ อย่างไรก็ตาม การพัฒนาทุนทางสังคมต้องใช้เวลา เป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน ต้องอาศัยความรู้ความเข้าใจ ต้องดําเนินการ อย่างระมัดระวังและรอบคอบ เป็นเรื่องที่ต้องปลูกฝัง และสร้างสํานึก ให้เกิดขึ้นอย่างเป็นธรรมชาติการพัฒนาทุน ทางสังคมต้องดําเนินไปให้เกิดความสมดุลกับการพัฒนาด้านอื่นอันจะนําไปสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน (สรรเสริญ วงศ์ชะอุ่ม อดีตเลขาธิการสํานักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ : การวางแผน พัฒนาประเทศ ตุลาคม 2554)

พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม มาตรา 7 กําหนดให้
กระทรวงฯ มีอํานาจหน้าที่เกี่ยวกับการส่งเสริม สนับสนุนและกํากับการดูแลการอุดมศึกษา ให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของโลก ให้มีการพัฒนากําลังคนให้สอดคล้องกับความต้องการของประเทศและ ให้ดําเนินการวิจัยและสร้างสรรค์นวัตกรรมเพื่อพัฒนาชุมชน สังคม และประเทศชาติทั้งทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และสหวิทยาการ รวมทั้งจัดให้มีระบบนิเวศและโครงสร้างพื้นฐานที่สําคัญ เพื่อพัฒนาการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ส่งเสริมความร่วมมือเพื่อผลิตกําลังคนระดับสูง เฉพาะทาง และความร่วมมือด้านการทําวิจัยและการสร้างสรรค์นวัตกรรมกับหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน องค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่นและบุคคลหรือหน่วยงานในต่างประเทศ

ในการสนับสนุนและส่งเสริมการอุดมศึกษา ตามพระราชบัญญัติดังกล่าว กลไกหนึ่งสํานักงาน ปลัดกระทรวงการอุดมศึกษาฯ ได้ดําเนินการเพื่อกํากับดูแลการอุดมศึกษาให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงของโลก คือ การจัดสรรทุนการศึกษา ส่วนหนึ่งเพื่อการพัฒนาอาจารย์ ที่จะเป็นผู้นําการเปลี่ยนแปลง ทางวิชาการ การวิจัย และทักษะอาชีพ ตามความต้องการของประเทศ ณ เวลานั้น ๆ รวมถึงการให้ทุนการศึกษาเพื่อเพิ่มกําลังคน ในสาขาที่ขาดแคลน และเป็นการเพิ่มโอกาสทางการศึกษาสําหรับผู้ด้อยโอกาส เพื่อลดความเหลื่อมล้ําทางการศึกษา ของประชาชน การดําเนินการที่ผ่านมามีผลลัพธ์ที่ดีระดับหนึ่งในการพัฒนาการศึกษาระดับอุดมศึกษา สามารถ ยกระดับคุณภาพสถาบันอุดมศึกษาให้เทียบเคียงกับสถาบันอุดมศึกษาระหว่างประเทศ มีส่วนช่วยในการปรับฐาน การพัฒนาเศรษฐกิจจากเศรษฐกิจที่มีการเกษตรเป็นฐาน เป็นเศรษฐกิจฐานความรู้ที่ก่อประโยชน์ต่อประเทศชาติ ในภาพรวม ทั้งการพัฒนาด้านอุตสาหกรรม และการส่งออก อย่างไรก็ตาม มีผู้กล่าวว่า เศรษฐกิจของประเทศตั้งแต่ แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 1 (พ.ศ. 2504 – พ.ศ. 2509) ถึงแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 10 (พ.ศ. 2550 – พ.ศ. 2554) นั้น คือ “เศรษฐกิจดี สังคมยังมีปัญหา การพัฒนายังไม่สมดุล” ซึ่งเป็นความท้าทายในการสร้างฐานทรัพยากรมนุษย์เพื่อเป็นเครื่องมือเชิงกลยุทธ์ที่จะช่วยผลักดันความสําเร็จและสร้างคุณค่าให้แก่การอุดมศึกษาและประเทศชาติ ในภาพรวม

ในการจัดสรรทุนการศึกษานอกจากกระทรวงการอุดมศึกษาฯ แล้วยังมีหน่วยงานหลักในการ ให้ทุนการศึกษาแก่บุคลากรเพื่อการพัฒนาประเทศ ได้แก่ สํานักงาน ก.พ. กระทรวง ทบวง กรมอื่นๆ หรือแม้แต่ ในกระทรวงการอุดมศึกษาฯ เองยังมีหน่วยงานในสังกัดหลายหน่วยงานที่เป็นหน่วยบริหารทุนการศึกษา ทําให้ ภาพการจัดสรรทุนของประเทศมีความซ้ําซ้อน ไม่มีเอกภาพ ส่งผลให้การใช้งบประมาณที่มีอยู่จํากัด ขาดประสิทธิภาพเท่าที่ควร จึงเห็นควรให้มีการจัดทํานโยบายและแนวทางการขับเคลื่อนการบริหารจัดการทุนพัฒนา กําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศให้มีเอกภาพ มีทิศทางการจัดสรรทุนที่ชัดเจนรองรับความเปลี่ยนแปลง และความต้องการของประเทศได้อย่างทันเวลา สะท้อนภารกิจของอุดมศึกษาที่จะเป็นกลไกในการขับเคลื่อน การพัฒนาประเทศในฐานะเป็นมันสมองอย่างแท้จริง

ส่วนที่ 1 ภาพรวมการจัดสรรทุนของประเทศ

ประเทศไทย ได้มีการจัดสรรทุนตามความต้องการของส่วนราชการ กระทรวง ทบวง กรม ต่างๆ มาอย่างยาวนาน ซึ่งมีวัตถุประสงค์แตกต่างเป็นไปตามความต้องการของหน่วยงานและโครงการ โดย สํานักงาน ก.พ. ได้ดําเนินการรวบรวมข้อมูลทุนการศึกษาจากหน่วยงานต่างๆ เพื่อจัดทําฐานข้อมูล ผู้รับทุนการศึกษาของประเทศ จากข้อมูลทุนการศึกษาในระบบฐานข้อมูลของสํานักงาน ก.พ. ตั้งแต่ปี 2520 – 2562 รายละเอียดตามภาพ ดังนี้

จากภาพที่ 1 พบว่ากระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เป็นหน่วยงานที่ให้การสนับสนุนทุนการศึกษาเป็นจํานวนมากที่สุด ซึ่งมีจํานวน 41,690 คน คิดเป็นร้อยละ 60.27 ของประเทศ

จากภาพที่ 2 พบว่า จํานวนผู้รับทุนส่วนใหญ่จะรับทุนศึกษาต่อในระดับอุดมศึกษาตั้งแต่ระดับ ปริญญาตรี จนถึงระดับปริญญาเอก โดยลําดับสูงสุด คือ ระดับปริญญาเอก จํานวน 31,736 คน ลําดับที่สอง คือ ระดับปริญญาตรี จํานวน 16,887 คน และลําดับที่สาม คือ ระดับปริญญาโท จํานวน 6,116 คน

จากภาพที่ 3 พบว่าการจัดสรรทุนส่วนใหญ่จะจัดสรรทุนให้ศึกษาต่อในประเทศมากกว่าต่างประเทศ และการจัดสรรทุนจะเน้นการพัฒนาด้านการศึกษา และการสาธารณสุข

จากภาพรวมของประเทศดังกล่าว การสนับสนุนทุนการศึกษาจะทําให้เกิดการพัฒนากําลังคนใน ด้านต่างๆ การให้ความสําคัญกับการสร้างและพัฒนาคนจะทําให้เกิดการพัฒนาด้านอื่นๆ ตามมา เช่น ด้านสังคม เศรษฐกิจ การเมือง สิ่งแวดล้อม และเทคโนโลยี ก็จะมีความเข็มแข็งขึ้น ดังนั้น กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ได้ตระหนักถึงความสําคัญนี้ โดยได้ดําเนินโครงการสนับสนุนทุนการศึกษาให้แก่ นักเรียน นักศึกษา ข้าราชการและบุคลากร ได้ไปศึกษาต่อทั้งในประเทศและต่างประเทศ เพื่อผลิตและพัฒนา กําลังคนที่ตอบโจทย์ความต้องการของประเทศ ยกระดับขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ รวมทั้ง ส่งเสริมการพัฒนาทักษะ ความสามารถ กําลังคนให้มีความสมบูรณ์พร้อมทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ สติปัญญา มี ความรู้ คุณธรรม และมีศักยภาพที่สามารถแข่งขันได้ในระดับนานาชาติ ซึ่งจําแนกได้ดังนี้

1. ทุนพัฒนาอาจารย์ ได้แก่ โครงการทุนพัฒนาอาจารย์และบุคลากรสําหรับสถาบันอุดมศึกษาใน เขตพัฒนาเฉพาะกิจจังหวัดชายแดนภาคใต้ ทุนพัฒนาอาจารย์สาขาขาดแคลน (16 สาขา) โครงการผลิตและพัฒนา อาจารย์ โครงการพัฒนาอาจารย์ตามความต้องการของสถาบันอุดมศึกษาของรัฐ เป็นต้น

2. ทุนพัฒนากําลังคน ได้แก่ โครงการพัฒนากําลังคนด้านมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ (ทุน เรียนดีมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย) โครงการพัฒนากําลังคนด้านวิทยาศาสตร์ (ทุนเรียนดี วิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย) โครงการสร้างบัณฑิตพันธุ์ใหม่และกําลังคนเพื่อตอบโจทย์ภาคการผลิตตามนโยบาย ปฏิรูปอุดมศึกษาไทย โครงการผลิตครูเพื่อพัฒนาท้องถิ่น โครงการผลิตแพทย์เพิ่ม และโครงการสนับสนุนนักเรียน ทุนรัฐบาลทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

3. ทุนพัฒนาทักษะและความสามารถพิเศษ ได้แก่ โครงการสนับสนุนการจัดตั้งห้องเรียน วิทยาศาสตร์ในโรงเรียน โดยการกํากับดูแลของมหาวิทยาลัย (ระยะที่ 2) และโครงการสนับสนุนการจัดตั้ง ห้องเรียนวิทยาศาสตร์ในโรงเรียน โดยการกํากับดูแลของมหาวิทยาลัย (ระยะที่ 3)

4. ทุนสร้างโอกาสและลดความเหลื่อมล้ําทางการศึกษา ได้แก่ โครงการกองทุนการศึกษา ระดับอุดมศึกษา โครงการทุนการศึกษาเฉลิมราชกุมารี โครงการทุนอุดมศึกษาเพื่อการพัฒนาจังหวัดชายแดน ภาคใต้ โครงการสานฝันการกีฬาสู่ระบบการศึกษาจังหวัดชายแดนใต้ โครงการ 1 อําเภอ 1 ทุน สําหรับผู้รับทุนที่ ศึกษาต่อในประเทศ เงินอุดหนุนทางการศึกษาสําหรับนิสิต นักศึกษาพิการในระดับอนุปริญญาและระดับปริญญา ตรี และทุนการศึกษาจากหน่วยงานและบริษัทเอกชน

5. ทุนแลกเปลี่ยน ได้แก่ โครงการ ASEM Work Placement โครงการ Asian International Mobility for Students (AIMS) Programme (ทุนแลกเปลี่ยนนักศึกษาในระดับปริญญาตรี) โครงการ DUO – Thailand Fellowship Programme (ทุนแลกเปลี่ยนนักศึกษาในระดับปริญญาตรีและบัณฑิตศึกษา) และ โครงการ Thailand Scholarships (ทุนการศึกษาสําหรับประเทศเพื่อนบ้าน)

จากการดําเนินการทุนการศึกษาของกระทรวงการอุดมศึกษาฯ ข้างต้น พบว่า ระบบทุนที่มีอยู่ ยังไม่ตอบโจทย์การพัฒนากําลังคนระดับสูงเพื่อรองรับยุทธศาสตร์ชาติ ขาดการวางแผนและพัฒนากําลังคน ที่ชัดเจนขาดข้อมูลท่ีสําคัญและการเชื่อมโยงข้อมูลขาดกลไกการติดตามผู้รับทุนท่ีมีประสิทธิภาพ ขาดการส่งเสริม และใช้ประโยชน์จากผู้รับทุนอย่างเป็นระบบทําให้ใช้ประโยชน์ได้อย่างไม่เต็มศักยภาพรวมทั้ง ขาดข้อมูล ความต้องการกําลังคนในอนาคต กระทรวงการอุดมศึกษาฯ จึงเห็นควรดําเนินการด้านทุนการศึกษา ให้เป็นไป ในทิศทางเดียวกันเพื่อให้การบริหารจัดการงบประมาณและการบริหารทุนพัฒนากําลังคน และ ทุนการศึกษาที่ดําเนินการอยู่มีความเป็นเอกภาพและมีประสิทธิภาพ สามารถดําเนินการสนับสนุน การพัฒนากําลังคนเพื่อส่งเสริมการพัฒนาประเทศที่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ แผนการปฏิรูปประเทศ (ฉบับปรับปรงุ ) และตอบโจทย์ความต้องการของประเทศ จึงได้จัดกลุ่มทุนการศึกษาดังกล่าวจากลักษณะโครงการที่มี ความสําคัญ เป็นโครงการที่กระทรวงฯ เป็นผู้ริเริ่มดําเนินการ และยังดําเนินการอยู่ในปัจจุบัน รวมทั้งนําเสนอ ภาพรวมงบประมาณในการดําเนินโครงการตั้งแต่เริ่มโครงการจนถึงปัจจุบัน เพื่อประกอบการพิจารณาในการกําหนดนโยบาย และแนวทางการดําเนินการขับเคลื่อนการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อ พัฒนาประเทศ โดยจําแนกได้ 2 กลุ่ม ดังนี้

1. ทุนพัฒนากําลังคน เป็นการให้ทุนประเภทที่มีสัญญาผูกพันชดใช้ทุน และให้ทุนในสาขาวิชา ที่สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ หรือเป็นสาขาวิชาที่ขาดแคลนและเป็นความต้องการของหน่วยงาน จํานวน 2 โครงการ ได้แก่

1.1 โครงการสนับสนุนนักเรียนทุนรัฐบาลด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ซึ่งเป็นทุน ที่จัดสรรตามความต้องการในการพัฒนากำลังคนด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โดยส่งนักเรียนทุนไปศึกษาวิชา ทั้งในประเทศและต่างประเทศ ระดับปริญญาตรี โท เอก ในสาขาวิชาต่างๆ ที่เป็นความต้องการของประเทศ เพื่อ รองรับการพัฒนาอย่างก้าวกระโดดของอุตสาหกรรมภาคการผลิตและบริการ อุตสาหกรรม 4.0 และประเทศไทย 4.0 เพื่อนําประเทศไปสู่ความ “มั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน” โดยเริ่มดําเนินการตั้งแต่ปีงบประมาณ 2533 – 2575 แบ่งเป็น 5 ระยะ และมีเป้าหมายในการจัดสรรทุน จํานวน 6,188 ทุน ภายในวงเงินทั้งสิ้น 44,500,260,000 บาท (สี่หมื่นสี่พันห้าร้อย ล้านสองแสนหกหมื่นบาทถ้วน) ซึ่งได้ดําเนินการจัดสรรทุนไปแล้ว จํานวน 5,193 ทุน ปัจจุบันอยู่ระหว่าง ดําเนินการจัดสรรทุนโครงการฯ ระยะที่ 4

1.2. โครงการพัฒนากําลังคนด้านมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ (ทุนเรียนดีมนุษยศาสตร์ และสังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย) โดยจัดสรรทุนการศึกษาระดับปริญญาเอก และปริญญาโท-เอก ทั้ง ในประเทศและต่างประเทศ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2552 – 2564 จํานวน 1,160 ทุน ภายในวงเงินงบประมาณรวมทั้งสิ้น 6,412,250.- บาท (หกล้านสี่แสนหนึ่งหมื่นสองพันสองร้อยห้าสิบบาทถ้วน) และได้รับอนุมัติจากคณะรัฐมนตรีให้ ขยายระยะเวลาดําเนินการโครงการ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2552 – 2570 ตามจํานวนทุนคงเหลือ 637 ทุน ภายใน วงเงินงบประมาณคงเหลือของโครงการฯ 3,544,133,403.- บาท (สามพันห้าร้อยสี่สิบสี่ล้านหนึ่งแสนสามหมื่น สามพันสี่ร้อยสามบาทถ้วน)

2. ทุนการศึกษา เป็นการให้ทุนประเภทที่ไม่มีสัญญาผูกพันชดใช้ทุน ได้แก่ โครงการ ทุน อุดมศึกษาเพื่อการพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้ เป็นการสนับสนุนทุนการศึกษาต่อระดับปริญญาตรี ใน ประเทศให้แก่เยาวชนที่มีภูมิลําเนาในเขตพัฒนาพิเศษเฉพาะกิจจังหวัดชายแดนภาคใต้ ที่ไม่สามารถสอบเข้า ศึกษาในสถาบันอุดมศึกษาได้ให้เข้าศึกษาในสถาบันอุดมศึกษา และเยาวชนที่สามารถสอบเข้าศึกษา ในสถาบันอุดมศึกษาได้และศึกษาในสาขาวิชาขาดแคลนในพื้นที่ โดยสนับสนุนเงินทุนการศึกษาให้แก่ผู้รับทุน คนละ 40,000 บาท ต่อปีการศึกษา ซึ่งได้ดําเนินการมาแล้ว 3 ระยะ (ปีการศึกษา 2550–2563) ภายในวงเงินทั้งสิ้น 753,634,400.- บาท (เจ็ดร้อยห้าสิบสามล้านหกแสนสามหมื่นสี่พันสี่ร้อยบาทถ้วน) โดยมีรูปแบบการสนับสนุน ทุนการศึกษาปัจจุบันอยู่ระหว่างดําเนินการจัดทําโครงการฯ ในระยะที่ 4 ปีการศึกษา 2565 – 2569 เพื่อเสนอต่อคณะรัฐมนตรี โดยมีกลุ่มเป้าหมาย จํานวน 500 ทุน ต่อปี ภายในวงเงินรวมทั้งสิ้น 419,500,000.-บาท (สี่ร้อยสิบเก้าล้านห้าแสนบาทถ้วน)

จากภาพที่ 5 พบว่าโครงการสนับสนุนนักเรียนทุนรัฐบาลด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ได้รับงบประมาณสนับสนุนอย่าง
ต่อเนื่องและเป็นจํานวนมากที่สุดจากทั้งสิ้น 3 โครงการ โครงการทุนอุดมศึกษาเพื่อการพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้ ได้รับงบประมาณน้อยที่สุดและเป็นโครงการที่ไม่มีสัญญาผูกพันการชดใช้ทุน

ส่วนที่ 2 สภาพแวดล้อมการอุดมศึกษาไทย
2.1 ในเชิงปริมาณ ปัจจุบันสถาบันอุดมศึกษาในสังกัดสํานักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษาฯ

มีจํานวนรวมทั้งสิ้น 156 แห่ง จําแนกเป็น 5 ประเภท คือ สถาบันอุดมศึกษาในกํากับของรัฐ จํานวน 26 แห่ง สถาบันอุดมศึกษาของรัฐ จํานวน 11 แห่ง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคล จํานวน 9 แห่ง มหาวิทยาลัยราชภัฏ จํานวน 38 แห่ง และสถาบันอุดมศึกษาเอกชน จํานวน 72 แห่ง นอกจากนี้ยังมีสถาบันอุดมศึกษานอกสังกัด กระทรวงการอุดมศึกษาฯ อีกมากกว่า 10 แห่ง ได้แก่ โรงเรียนเสนาธิการทหารบก มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช วิทยาลัยแพทยศาสตร์พระมงกุฎเกล้า วิทยาลัยพยาบาลของกองทัพ และสํานักงานตํารวจแห่งชาติ ศูนย์ฝึก พาณิชย์นาวี สถาบันการบินพลเรือน สถาบันการพลศึกษา สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ สถาบันพระบรมราชชนก วิทยาลัยการชลประทาน ฯลฯ ที่จะต้องจัดส่งข้อมูลจํานวนนักศึกษา และผู้สําเร็จการศึกษาให้กับ กระทรวงการอุดมศึกษาฯ ซึ่งในปี 2562 สถาบันอุดมศึกษา จํานวน 164 แห่ง จําแนกเป็นสถาบันอุดมศึกษาในสังกัดกระทรวงการอุดมศึกษา จํานวน 153 แห่ง (สถาบันอุดมศึกษาของรัฐ 84 แห่ง และสถาบันอุดมศึกษาเอกชน 69 แห่ง) สถานศึกษา นอกสังกัด จํานวน 11 แห่ง ได้จัดส่งข้อมูลนักศึกษาใหม่ ซึ่งมีจํานวนรวมทั้งสิ้น 428,511 คน จําแนกรายสาขา และระดับการศึกษาได้ ดังนี้

(หมายเหตุ : ข้อมูลปีการศึกษา 2563 ยังไม่สมบูรณ์ และยังไม่เริ่มปีการศึกษา 2564)

เมื่อเทียบสัดส่วนนักศึกษา สาขาด้านมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ : สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี : สาขาด้านสุขภาพและสวัสดิการ พบว่ามีจํานวนร้อยละ 69:24:7 หรือ คิดเป็น ร้อยละ 69 : 31 เมื่อเทียบสัดส่วนระหว่าง นักศึกษาด้านมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ : สาขาด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (รวมวิทยาศาสตร์สุขภาพ) สัดส่วนนี้เพิ่มขึ้นเพียงเล็กน้อยจากนักศึกษารวมปี 2551 (ร้อยละ 71 : 29) และนักศึกษารวมปี 2556 (ร้อยละ 70 : 30)

เนื่องจากกลุ่มประชากรช่วงอายุ 18 – 22 ปี ถือเป็นกลุ่มเป้าหมายหลัก (Age Group) ของการศึกษา ในระดับอุดมศึกษามี
แนวโน้มลดลง ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อขีดความสามารถในการรับนักศึกษาเข้าสู่สถาบันอุดมศึกษา ซึ่งภาพนักศึกษารวม
และผู้สําเร็จการศึกษาในช่วงปีการศึกษา 2551 ปีการศึกษา 2556 และ ปีการศึกษา 2561 สะท้อนภาพการหดตัวของนักศึกษาในสถาบันอุดมศึกษาโดยเฉพาะในสถาบันอุดมศึกษาสังกัด กระทรวงการอุดมศึกษาฯ ซึ่งมีจํานวนสถาบันอุดมศึกษาที่ส่งข้อมูล และจํานวนนักศึกษารวมและผู้สําเร็จการศึกษา ดังนี้

หมายเหตุ ตัวเลขในวงเล็บหมายถึงจํานวนที่มีอยู่จริงในปัจจุบัน

จะเห็นว่าจํานวนนักศึกษารวมในช่วงทศวรรษ 2551 – 2561 มีการเปลี่ยนแปลงน้อยมาก จาก 1,718,678 คน เป็น 1,792,665 คน ถึงแม้จํานวนนักศึกษาด้านสังคมศาสตร์ บริหารธุรกิจและกฎหมายจะมีจํานวนลดลงตาม นโยบาย แต่ก็ไม่ได้เพิ่มสัดส่วนสาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ต่อสาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี

เมื่อเปรียบเทียบลักษณะการเปลี่ยนแปลงของกลุ่มสาขาวิชาจะพบว่า กลุ่มสาขาทางด้านการบริการ มีการขยายตัวประกอบกับมีแนวโน้มที่ดีเมื่อกลุ่มสาขาวิศวกรรมศาสตร์อันเป็นกลุ่มที่จะตอบสนองต่อทิศทาง การพัฒนาของประเทศในอนาคตมีการขยายตัวมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตาม กลุ่มสาขาที่ต้องเร่งผลักดันให้ผู้เรียน สนใจและเห็นประโยชน์ที่จะเติบโตในสายอาชีพ (Career Path) คือ กลุ่มสาขาวิทยาศาสตร์ เกษตรศาสตร์ และ สุขภาพและสวัสดิการที่พบว่ามีการหดตัวและชะลอการขยายตัว ด้วยเหตุที่ต้องเร่งผลักดันเนื่องมาจาก กลุ่มดังกล่าวเป็นกลุ่มที่คาดการณ์ว่าจะตอบโจทย์การพัฒนาประเทศในอนาคต ดังนั้น อุดมศึกษาในบทบาทการ ผลิตกําลังคนจะมีส่วนผลักดันสัดส่วนสาขาวิทยาศาสตร์และสังคมศาสตร์ให้เกิดดุลยภาพ โดยนําโจทย์ปัญหา ดังกล่าวไปกําหนดการวางแผนเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนให้ชัดเจนเพื่อให้ทรัพยากรบุคคลที่มีจํานวนจํากัด สามารถได้รับการพัฒนาในสาขาที่ตรงกับความต้องการจากภาคอุตสาหกรรมและบริการได้อย่างตรงทิศทาง อีกทั้งเพื่อแก้ไขปัญหาอัตราการว่างงานและผลักดันศักยภาพการแข่งขันของประเทศได้อย่างแท้จริง

2.2 ในเชิงคุณภาพ แผนด้านการอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนของประเทศ พ.ศ. 2564 – 2570 ได้ศึกษาวิเคราะห์คุณภาพระดับอุดมศึกษา ซึ่งพบว่า ในการวิเคราะห์คุณภาพบัณฑิตจากรายงานสภาพ ปัญหาแรงงานของสถานประกอบการที่ต้องการใช้บัณฑิตแต่ไม่สามารถคัดเลือกได้ แต่ขณะเดียวกันยังคงปรากฏ อัตราว่างงานของบัณฑิตอยู่ จึงสะท้อนให้เห็นถึงปัญหาช่องว่างระหว่างระดับความสามารถของบัณฑิตกับ ความต้องการของสถานประกอบการ อีกทั้ง นายจ้างยังมีมุมมองต่อคุณสมบัติของบัณฑิตที่ยังขาดทักษะคนและ สังคม (Soft Skills) โดยเน้นความรับผิดชอบต่อสังคมและสามารถตรวจสอบได้
ซึ่งจําเป็นต่อการปฏิบัติงาน ในส่วนการวิเคราะห์ข้อมูลด้านการวิจัย พบว่า สถาบันอุดมศึกษาเป็นแหล่งการผลิตผลงานวิจัยทางวิชาการ รวมถึงการนํางานวิจัยไปถ่ายทอดเพื่อใช้ประโยชน์มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น แต่ยังกระจุกตัวอยู่เพียงบางสถาบัน และในขณะเดียวกันบางสถาบันไม่มีผลงานในระดับนานาชาติ ประกอบกับมีปัญหาความสมดุลระหว่างภาระงานวิจัย กับภาระงานสอนของอาจารย์ในสถาบันอุดมศึกษา อีกทั้ง ศักยภาพด้านการวิจัยยังคงเป็นอุปสรรค ภายใต้กระแสโลกาภิวัตน์ที่ส่งต่อการจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาให้เกิดการแข่งขันในระดับสากลหรือนานาชาติมากยิ่งขึ้น จึงทําให้ผลการจัดอันดับ (University Ranking) ของสถาบันอุดมศึกษาไทยในเวทีโลกเป็นส่วนสะท้อนคุณภาพได้เช่นกัน ซึ่งผลการวิเคราะห์อันดับมหาวิทยาลัยในโลก พบว่าอันดับมหาวิทยาลัยไทยมีแนวโน้มลดลง จากการจัดอันดับของ QS และ THE แต่ในบางสาขาวิชามีแนวโน้มอันดับที่ดี

2.3 ในเชิงนโยบาย

สํานักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ได้จัดทําแผนด้าน การอุดมศึกษา เพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนของประเทศ พ.ศ. 2564 – 2570 โดยกําหนดวิสัยทัศน์ว่า “อุดมศึกษา สร้างคน สร้างปัญญา เพื่อพัฒนาสังคมไทยอย่างยั่งยืน” เพื่อให้การอุดมศึกษา มีส่วนสําคัญในการ ขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ชาติ และทิศทางการพัฒนาประเทศให้บรรลุเป้าหมายโดยอาศัยพันธกิจของ สถาบันอุดมศึกษาเป็นกลไกหลัก โดยแผนด้านการอุดมศึกษาฯ ได้วางยุทธศาสตร์หลักไว้ 3 ประการ ประกอบด้วย 1) ยุทธศาสตร์การพัฒนาศักยภาพคน เพื่อสร้างกําลังคนที่มีคุณภาพและปริมาณรองรับ การพัฒนาประเทศและการเปลี่ยนแปลงตามกระแสโลก 2) ยุทธศาสตร์การส่งเสริมระบบนิเวศวิจัย เพื่อให้ งานวิจัยสามารถสร้างองค์ความรู้และนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน และ 3) การจัดระบบ อุดมศึกษาใหม่ เพื่อให้สถาบันอุดมศึกษามีสมรรถนะตรงตามอัตลักษณ์/จุดแข็ง เพื่อให้เกิดคุณภาพในระบบ อุดมศึกษา ที่จะส่งผลให้ประเทศไทยก้าวพ้นกับดักรายได้ปานกลาง (Middle Income Trap) เป็นประเทศ พัฒนาแล้ว โดยได้กําหนดแนวทางการขับเคลื่อนแผนสู่การปฏิบัติในส่วนของยุทธศาสตร์ที่ 1 :
การพัฒนา ศักยภาพคน (Capacity Building) ดังนี้

แนวทางที่ 1 การจัดการศึกษาเพื่อการเรียนรู้ตลอดช่วงชีวิต (Lifelong Learning) เพื่อให้ ผู้เรียนที่มาจากครอบครัวผู้มีรายได้น้อย ผู้พิการ ผู้ด้อยโอกาสตลอดจนผู้สูงวัยสามารถเข้าถึงบริการทาง การศึกษาระดับอุดมศึกษาที่มีคุณภาพสูง สามารถประกอบอาชีพ มีรายได้เพียงพอ ประกอบด้วย 5 กลยุทธ์ คือ

1) กําหนดแผนการเรียนรู้ตลอดช่วงชีวิต (Provide Lifelong Learning Plan) 2) สร้างโอกาสเข้าถึงอุดมศึกษาอย่างทั่วถึงและเป็นธรรม โดยไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง (Access & Equity in Higher Education) 3) การจัดการศึกษาสําหรับผู้สูงอายุ (Education for the Elderly) 4) การเชื่อมโยง และสร้างความเข้มแข็งให้กับการศึกษาระดับอื่น และ 5) สภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการใช้ชีวิตของผู้เรียนทุกกลุ่มในสถาบันอุดมศึกษา (Campus Life & Universal Design)

แนวทางที่ 2 ยกระดับคุณภาพการศึกษาและสมรรถนะของกําลังคน (Quality & Manpower Competencies Enhancement) ได้แก่ สมรรถนะเชิงวิชาการ สมรรถนะการประกอบอาชีพที่มีทักษะการ ปฏิบัติงานรองรับงานในปัจจุบันและอนาคต และสมรรถนะการเป็นพลโลก ประกอบด้วย 5 กลยุทธ์ คือ 1) ปรับปรุงระบบการกํากับคุณภาพและมาตรฐานหลักสูตร
2) วางแผนการผลิตบัณฑิตกําลังคน ทั้งด้านปริมาณ และคุณภาพให้สอดคล้องตามศักยภาพของสถาบันอุดมศึกษา และตอบสนองความต้องการเพื่อการพัฒนา ประเทศ 3) การจัดสหกิจศึกษาและการศึกษาเชิงบูรณาการกับการทํางาน ( Cooperation and Work Integrated Education: CWIE) 4) การปรับระบบการศึกษาเพื่อรองรับผู้เรียนนอกวัยเรียน (Reskills & Upskills)
5) เสริมสร้างการเป็นพลเมืองของผู้เรียน

แนวทางที่ 3 การสร้างเสริมบุคลากรคุณภาพสูง (Enhancement of Brainpower & Concentration of Talents) เพื่อสามารถพัฒนาสภาพแวดล้อมให้ดึงดูดผู้มีความสามารถสูงเข้ามาปฏิบัติหน้าที่ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นชุมชนทางวิชาการที่มีศักยภาพสูงและมีขีดความสามารถในการแข่งขันสู่สากล ประกอบด้วย 3 กลยุทธ์ คือ 1) ยกระดับคุณวุฒิ และตําแหน่งทางวิชาการของอาจารย์ 2) สนับสนุนกรอบ การบริหารงานบุคคลสายวิชาการในสถาบันอุดมศึกษา 3) สังคมวิชาการระดับโลกยอมรับบทบาทนักวิชาการไทย ทั้งนี้ได้กําหนดผลที่คาดว่าจะได้รับต่อสังคมและประเทศชาติ ดังนี้

ประการที่ 1 สังคมไทยมีสภาพแวดล้อมที่เอื้อและสนับสนุนต่อการพัฒนาคนตลอดช่วงชีวิต
ประการที่ 2 คนไทยเป็นคนดี คนเก่ง มีคุณภาพพร้อมสําหรับวิถีชีวิตในศตวรรษที่ 21
ประการที่ 3 สร้างความเป็นธรรม และลดความเหลื่อมล้ําในทุกมิติ
ประการที่ 4 ประเทศไทยเป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว มีขีดความสามารถในการแข่งขันสูงขึ้นทําให้เศรษฐกิจเติบโตอย่างมีเสถียรภาพและยั่งยืน
ประการที่ 5 ภาครัฐมีขนาดที่เล็กลง พร้อมปรับตัวให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลง มีความโปร่งใสปลอดการทุจริตและประพฤติมิชอบ

ส่วนที่ 3 บริบทการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมระดับโลก
3.1 บริบทการเปลี่ยนแปลงระดับโลก ที่จะส่งผลหรืออิทธิพลทําให้สถานะของประเทศที่เป็นอยู่เกิดการเปลี่ยนไป และประเทศไทยควรมุ่งเน้นให้ความสําคัญ ในส่วนที่เกี่ยวกับอุดมศึกษา มีรายละเอียดโดยสังเขป ดังนี้

3.2 ผลกระทบและแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงอันเนื่องมาจากการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัส โคโรนา 2019 (COVID–19)

3.2.1 ผลกระทบระดับโลก สถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID -19) ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม รวมถึงการใช้ชีวิตของประชากรโลกอย่างรุนแรง เกิดเป็นต้นทุนจากทั้งความสูญเสียชีวิตและการเจ็บไข้ได้ป่วยโดยตรงจากการติดเชื้อ และผลกระทบทางอ้อมจาก ความพยายามในการป้องกันและควบคุมการแพร่ระบาด กลุ่มประเทศหรือประเทศที่ได้รับความเสียหายในด้าน การค้าโลก มากที่สุดตามดัชนี Purchasing Managers’ Index (PMI) คือ สหภาพยุโรป และสหรัฐอเมริกา ตามลําดับ กลุ่มประเทศในทวีปเอเชียได้รับความเสียหายจากปริมาณการเดินทางทางอากาศที่หดตัวอย่างรุนแรง มากที่สุด อย่างไรก็ดี ภาวะเศรษฐกิจในหลาย ๆ ประเทศได้ทยอยปรับตัวดีขึ้นตามลําดับ โดย OECD คาดการณ์ว่า ในปี 2564 โลกจะมีอัตราการเติบโตของ GDP เพิ่มขึ้นร้อยละ 4.2 เมื่อเทียบกับปีก่อน เนื่องด้วยความสําเร็จของ มาตรการควบคุมการระบาด มาตรการฟื้นฟูเศรษฐกิจในระยะสั้นและระยะยาว และการจัดสรรวัคซีนที่คาดว่าจะสามารถ ป้องกันการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID -19) ได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตามแนวโน้ม การเปลี่ยนแปลงที่ได้รับผลกระทบจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID -19) มากที่สุด ได้แก่ ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี การดูแลรักษาสุขภาพและการรักษาพยาบาล การขยายตัวของความเป็นเมือง แนวโน้มเศรษฐกิจ การเมืองระหว่างประเทศ และอนาคตของงาน รวมถึงพฤติกรรมการดํารงชีวิตที่เปลี่ยนแปลงไป

3.2.2 ผลกระทบต่อประเทศไทย ประเทศไทยจัดอยู่ในกลุ่มประเทศแรกของโลกที่พบการแพร่ระบาดของ โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID -19) ภายในประเทศ มีผู้ติดเชื้อภายในประเทศครั้งแรกเมื่อวันที่ 31 มกราคม 2563 แต่ด้วยขีดความสามารถในการให้ความสําคัญต่อการดําเนินมาตรการควบคุมการแพร่ระบาดอย่างจริงจังของรัฐบาล และการให้ความร่วมมือเป็นอย่างดีของภาคเอกชนและประชาชน ประกอบกับระบบสาธารณสุขของประเทศที่มีประสิทธิภาพทําให้ตลอดระยะเวลากว่า 1 ปีที่ผ่านมา ประเทศไทยมีจํานวนผู้ติดเชื้อและผู้เสียชีวิตจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID -19) ต่ําเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก โดยมีสัดส่วนผู้ติดเชื้อต่อประชากรต่ําที่สุดเป็นอันดับที่ 19 ของโลก อย่างไรก็ตามได้มี การระบาดเพิ่มขึ้นเป็นรอบที่
2 – 3 ตั้งแต่เมษายน 2564 เป็นต้นมา ทําให้ผลกระทบทางเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นอยู่ในระดับค่อนข้าง รุนแรง เนื่องจากการพึ่งพาภาคบริการในสัดส่วนสูง โดยเฉพาะภาคการท่องเที่ยวซึ่งถือเป็นเครื่องจักรขับเคลื่อนเศรษฐกิจของไทย ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา โครงสร้างการส่งออกสินค้าของไทยก็ยังกระจุกตัวอยู่ในกลุ่มสินค้ามูลค่าสูงที่มีการฟื้นตัวช้าเป็นส่วนมาก อาทิ ยานยนต์ ชิ้นส่วนประกอบ และเครื่องจักร จึงส่งผลให้ความต้องการสินค้าแปรผันตามกําลังซื้อที่ลดลงอย่างมากของตลาดโลก นอกจากนี้
ผลกระทบระยะยาวของการระบาดโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทําให้การเรียนรู้ของนักเรียน นักศึกษาในระบบทําได้ไม่เต็มที่ ทําให้เกิดการเรียนรู้ที่หายไป (Learning Losses) ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพการศึกษา

3.3 สถานะของประเทศไทยและผลจากแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงระดับโลก กว่าสี่ทศวรรษของการพัฒนาประเทศ
ที่แม้จะนํามาซึ่งความก้าวหน้าด้านสังคม เศรษฐกิจและความอยู่ดีมีสุขของประชาชนไทยอย่างต่อเนื่องในระยะที่ผ่านมา แต่ข้อจํากัดและความท้าทายที่สําคัญหลายประการซึ่งประเทศไทยยังคงต้องเผชิญและรอที่จะได้รับการแก้ไข กอปรกับผลกระทบ จากการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID -19) และการเปลี่ยนแปลงที่สําคัญในระดับโลกที่ได้สังเคราะห์ ไว้ข้างต้น จะยังเป็นปัจจัยสําคัญที่ต้องคํานึงถึงในการกําหนดทิศทางการพัฒนาประเทศในระยะต่อไป โดยเฉพาะความสามารถในการแข่งขัน ที่ได้กําหนดเป้าหมายสําคัญในการยกระดับประเทศไทยให้เป็นประเทศพัฒนาแล้ว เศรษฐกิจเติบโตอย่าง มีเสถียรภาพและยั่งยืน รวมทั้งมีขีดความสามารถในการแข่งขันที่สูง ผลกระทบของการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID -19) ทําให้เศรษฐกิจไทยเติบโตติดลบในปี 2563 และคาดว่ายังต้องใช้เวลาถึงปี 2565 จึงจะทําให้เศรษฐกิจ กลับมาเติบโตอยู่ในระดับใกล้เคียงกับในปี 2562 ซึ่งเป็นช่วงก่อนการระบาดได้ นอกจากนี้ ผลจากการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อ ไวรัสโคโรนา 2019 (COVID -19) ยังส่งผลต่อเสถียรภาพเศรษฐกิจภายในประเทศในระยะต่อไป (Scaring effects) โดยเฉพาะ อย่างยิ่งต่อตลาดแรงงานความสามารถในการชําระหนี้ของภาคครัวเรือนและภาคธุรกิจให้มีความเปราะบางมากขึ้น ซึ่งอาจกระทบ ต่อการพัฒนาความสามารถในการแข่งขันของประเทศในระยะยาว

3.4 หมุดหมายภายใต้กรอบแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่13(พ.ศ.2566–พ.ศ.2570) ที่ อววน. มีศักยภาพทําให้บรรลุได้ ประกอบด้วย
3.4.1 สินค้าเกษตรและเกษตรแปรรูปมูลค่าสูง เพื่อสนับสนุนให้ไทยเป็นผู้ผลิตและส่งออก Functional Ingredients และสามารถสร้างมูลค่าเพิ่มด้วยเศรษฐกิจจุลินทรีย์
3.4.2 การท่องเที่ยวเน้นคุณค่าและความยั่งยืน โดยมีเป้าหมายให้ไทยเป็นจุดหมายปลายทางของ Sustainable Tourism
3.4.3 ผู้นําการผลิตยานยนต์ไฟฟ้าของอาเซียน มุ่งให้ไทยเป็นผู้ผลิตอันดับ 1 ใน 10 ของโลกด้าน Battery และชิ้นส่วนของยานยนต์ไฟฟ้า
3.4.4 ศูนย์กลางทางการแพทย์ และสุขภาพมูลค่าสูง โดยหวังให้ไทยเป็นศูนย์กลางการพัฒนาและผลิตวัคซีนในระดับอาเซียน
3.4.5 ประตูการค้า การลงทุนและจุดยุทธศาสตร์ทางโลจิสติกส์
3.4.6 ศูนย์กลางด้านดิจิทัลและอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์อัจฉริยะของอาเซียน
3.4.7 SMEs ที่เข้มแข็ง มีศักยภาพสูงและสามารถแข่งขันได้ โดยมีเป้าหมายให้ไทยมี ผู้ประกอบการท่ีขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรม (IDE) ที่มีรายได้ 1,000 ล้านบาท จํานวน 1,000 ราย
3.4.8 พื้นที่และเมืองอัจฉริยะท่ีน่าอยู่ ปลอดภัย เติบโตได้อย่างยั่งยืน
3.4.9 ความยากจนข้ามรุ่นลดลง และคนไทยทุกคนมีความคุ้มครองทางสังคมที่เพียงพอและ เหมาะสม โดยให้คนจน 10 จังหวัดเป้าหมายพ้นเส้นความยากจน
3.4.10 เศรษฐกิจหมุนเวียนและสังคมคาร์บอนต่ํา เพื่อส่งเสริมให้ไทยเปลี่ยนผ่านเป็นประเทศ สร้างมูลค่าจากฐานสังคมคาร์บอนต่ําและการผลิตที่สะอาด
3.4.11 การลดความเสี่ยงและผลกระทบจากภัยธรรมชาติและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โดยมุ่งหวังให้ไทยเปล่ียนผ่านเป็นประเทศสร้างมูลค่าจากฐานสังคมคาร์บอนต่ําและการผลิตที่สะอาด
3.4.12 ไทยมีกําลังคนสมรรถนะ มุ่งเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง ตอบโจทย์การพัฒนาแห่งอนาคต กําหนดเป้าหมายให้ประเทศไทยเป็น Hub of Talent ในโลกตะวันออก สามารถพัฒนาและผลิตยานสํารวจ อวกาศ ที่วิจัยโดยคนไทยโคจรรอบดวงจันทร์
3.4.13 ภาครัฐท่ีทันสมัย มีประสิทธิภาพ และตอบโจทย์ประชาชน

3.5 การพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ของไทย ในภาพรวมมีแนวโน้มที่ดีขึ้น โดยเป็นผลมาจากการยกระดับสุขภาวะ การเข้าถึงโอกาสทางการศึกษา และระดับรายได้ที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่เป็นการสะท้อนการพัฒนาในเชิงปริมาณเป็นหลัก
เมื่อพิจารณาการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ในมิติคุณภาพของไทยนั้น ยังมีช่องว่างที่ยังคงเป็น ปัญหามาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะปัญหาผลสัมฤทธิ์การศึกษา และการขาดแคลนทักษะแรงงานที่สอดคล้องกับ ความต้องการของตลาดและทิศทางการพัฒนาประเทศ แรงงานไทยส่วนมากยังมีระดับการศึกษาต่ํา โดยพบว่า แรงงานร้อยละ 42.1 ไม่มีการศึกษาหรือสําเร็จการศึกษาไม่เกินระดับประถมศึกษา ขณะที่อีกร้อยละ 34.5 สําเร็จ การศึกษาเพียงระดับมัธยมศึกษา และมีแรงงานสําเร็จการศึกษาระดับอุดมศึกษา เพียงร้อยละ 22.5

ขณะเดียวกัน ประเทศไทยยังเป็นศูนย์กลางการเคลื่อนย้ายแรงงานที่สําคัญของภูมิภาคอาเซียน ในฐานะประเทศต้นทาง
ทางผ่าน และปลายทางของผู้ย้ายถิ่น โดยในปี 2563 มีคนต่างด้าวที่ได้รับอนุญาตทํางาน ทั่วราชอาณาจักร จํานวนทั้งสิ้นถึง 2,512,328 คน ส่วนใหญ่เป็นแรงงานต่างด้าว 4 สัญชาติ (เมียนมาร์ ลาว กัมพูชา และเวียดนาม) จํานวน 2,063,561 คน หรือคิดเป็นร้อยละ 82.14 และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง แรงงาน ต่างด้าวจึงเป็นหนึ่งในกําลังสําคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศไทย โดยคาดว่ามีส่วน ช่วยในการสร้างผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศมากถึงร้อยละ 6.6 โดยเฉพาะในภาคการผลิตที่มีการพึ่งพา แรงงาน ต่างด้าวสูง เช่น อุตสาหกรรมก่อสร้าง ภาคเกษตร และประมง อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันแรงงานต่างด้าว ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพที่ใช้ทักษะฝีมือต่ํา โดยในปี 2563 มีจํานวนแรงงานประเภทฝีมือเพียง 142,996 คน หรือ คิดเป็นร้อยละ 5.69 จากจํานวนแรงงานต่างด้าวทั้งหมด

3.6 แนวคิดของกรอบแผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566 – พ.ศ. 2570) ประกอบด้วย
3.6.1 พลิกโฉมประเทศไทย สู่เศรษฐกิจสร้างคุณค่า สังคมเดินหน้าอย่างยั่งยืน (Transformation to Hi-Value and Sustainable Thailand) ภายใต้แนวคิด “Resilience” ซึ่งมีจุดมุ่งหมายในการลดความเปราะบาง สร้างความพร้อมในการรับมือกับการเปลี่ยนแปลง สามารถปรับตัวให้อยู่รอดได้ในสภาวะวิกฤติ โดยสร้างภูมิคุ้มกันทั้งในระยะสั้นและระยะยาวเพื่อให้ประเทศสามารถเติบโตได้อย่างยั่งยืน โดยใช้องค์ความรู้ ความคิดสร้างสรรค์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมเป็นเครื่องมือในการขับเคลื่อนการยกระดับศักยภาพและพัฒนา ประเทศในทุกมิติ

3.6.2 องค์ประกอบหลักของการขับเคลื่อนประเทศสู่ “เศรษฐกิจสร้างคุณค่า สังคมเดินหน้าอย่าง ยั่งยืน” (Hi-Value and Sustainable Thailand) โดยมีองค์ประกอบที่สําคัญ 4 ประการ ได้แก่ 1) เศรษฐกิจมูลค่าสูง ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม (High Value-Added Economy) 2) สังคมแห่งโอกาสและความเสมอภาค (High Opportunity Society) 3) วิถีชีวิตที่ยั่งยืน (Eco-Friendly Living) และ 4) ปัจจัยสนับสนุนการพลิกโฉมประเทศ (Key Enablers for Thailand’s Transformation)

ส่วนที่ 4 ข้อจํากัดและโอกาสการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อการพัฒนา ประเทศ

4.1 สํานักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ได้ดําเนินการจัดสรร ทุนการศึกษาตั้งแต่เป็นทบวงมหาวิทยาลัย ต่อเนื่องถึงสํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ และหลอมรวมกับกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี จนในปัจจุบัน คือ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ซึ่งได้จัดสรรทุนประเภทต่างๆ
จําแนกออกเป็น 5 ประเภท ดังที่ได้กล่าวไว้แล้วในส่วนที่ 1 ภาพรวมของการจัดสรรทุนของประเทศ สําหรับการดําเนินการบริหารจัดการทุนของสํานักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษาฯ ที่ผ่านมา ยังคงต้องปรับปรุงพัฒนาการบริหารจัดการเพื่อให้บรรลุผลตามวัถุประสงค์ ซึ่งพบว่ามี ข้อจํากัดหลายๆ ประการ ดังนี้

4.1.1 ด้านนโยบาย ได้แก่ ระบบทุนที่มีอยู่ยังไม่ตอบโจทย์การพัฒนากําลังคนระดับสูงเพื่อรองรับ ยุทธศาสตร์ชาติได้อย่างจริงจัง ยังไม่มีการวางแผนการพัฒนากําลังคนแต่ละสาขาที่จําเป็นต่อการพัฒนาประเทศ อย่างเป็นรูปธรรม ทําให้ไม่มีข้อมูลเชิงนโยบายที่สําคัญ และยังไม่มีการเชื่อมโยงข้อมูลทุนอย่างมีประสิทธิภาพที่จะ สามารถนําไปใช้ประโยชน์ได้อย่างเต็มที่ ประกอบกับการบริหารจัดการทุนอยู่ในหลายหน่วยงานของสํานักงาน ปลัดกระทรวงการอุดมศึกษาฯ ทําให้ขาดความเป็นเอกภาพและมีผลต่อประสิทธิภาพของการบริหารจัดการ

4.1.2 ด้านการบริหารจัดการ จากการที่การบริหารจัดการทุนอยู่ในความรับผิดชอบของหลาย หน่วยงานจึงมีความกระจัดกระจายและขาดประสิทธิภาพ เงื่อนไขการให้ทุนที่ผ่านมาไม่สร้างแรงจูงใจในการรับทุน เช่นเดียวกับทุนรัฐบาลอื่นๆ ถึงแม้ปัจจุบันแต่ละโครงการมีการจัดทําฐานข้อมูลผู้รับทุนแต่ยังไม่มีการนําข้อมูลมาใช้ ประโยชน์อย่างเต็มที่

4.1.3 ด้านการติดตามและใช้ประโยชน์พบว่ากลไกในการติดตามผู้รับทุนยังไม่เกิดประสิทธผิลที่ ทําให้ติดตามกรณีการยุติ หรือการสิ้นสุดสถานภาพการการรับทุน สละสิทธิ์การรับทุน ผู้รับทุนไม่สามารถสําเร็จ การศึกษาภายในเวลาที่กําหนด เป็นต้น นอกจากนี้ สถาบันที่รับผู้รับทุนบางแห่งไม่มีแผนในการใช้ประโยชน์จาก ผู้รับทุนอย่างชัดเจนเต็มตามศักยภาพของผู้รับทุน บางแห่งระบบเส้นทางความก้าวหน้าในอาชีพของผู้รับทุนไม่ชัดเจน ทําให้มีการขอย้ายสถานที่รับทุน หรือผู้รับทุนไม่มีความก้าวหน้าทางอาชีพ รวมทั้ง ระบบราชการไม่ดึงดูด คนเก่งให้เข้าสู่ระบบ เนื่องจากมีแหล่งทุนอื่น ๆ ที่ดึงดูดใจมากกว่า

4.2 โอกาสในการจัดสรรทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ

4.2.1 จากสภาพข้อจํากัดในการบริหารจัดการทุนที่ผ่านมา สามารถปรับเปลี่ยนเป็นโอกาสในการพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ ให้ตรงกับความต้องการของภาคการผลิต ความสามารถในการ แข่งขันของสาขาการผลิตและบริการ
เป้าหมายสาขาการผลิตที่ส่งเสริมการพัฒนาความสามารถในการแข่งขัน ใน อนาคตภายใต้กรอบยุทธศาสตร์ชาติ และสอดคล้องกับหมุดหมายที่กําหนดในข้อ 3.4 เช่น ใน 7 สาขา ดังนี้

• การเกษตรประกอบด้วย 1) เกษตรอัตลักษณ์พื้นถิ่น 2) เกษตรปลอดภัย 3) เกษตรชีวภาพ 4) เกษตรแปรรูป 5) เกษตรอัจฉริยะ

• การท่องเที่ยวการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์และวัฒนธรรมท่องเที่ยวเชิงธุรกิจท่องเที่ยว เชิงสุขภาพ ความงามและแพทย์แผนไทย ท่องเที่ยวสําราญทางน้ํา และท่องเที่ยวเชื่อมโยงภูมิภาค

• อุตสาหกรรมชีวภาพ กลุ่มเคมีชีวภาพ (อาทิ วัตถุดิบตั้งต้นในการผลิตอาหาร อาหารสัตว์ ยา) กลุ่มชีวเภสัชภัณฑ์
(อาทิ ยาชีววัตถุ และวัคซีน) และกลุ่มพลาสติกชีวภาพ

• อุตสาหกรรมและบริการการแพทย์ครบวงจร ประกอบด้วย การให้บริการทางการแพทย์ การผลิตเครื่องมือและอุปกรณ์ทางการแพทย์ และการผลิตยาและเวชภัณฑ์ รวมทั้ง กลุ่มอุตสาหกรรมย่อยต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งเป็นการขยายผลจากธุรกิจพื้นฐานด้านการรักษาพยาบาล และการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพ

• อุตสาหกรรมและบริการดิจิทัลข้อมูลและปัญญาประดิษฐ์เป็นการนําเทคโนโลยีดิจทัล มาใช้เป็นเครื่องมือในการเพิ่มประสิทธิภาพให้อุตสาหกรรมและบริการ แบ่งออกได้เป็น 5 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มฮาร์ดแวร์ และอุปกรณ์อัจฉริยะ (Hardware & Smart Device) กลุ่มอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์ (Software) กลุ่มอุตสาหกรรม ด้านการสื่อสาร (Communications) กลุ่มอุตสาหกรรมบริการด้านดิจิทัล (Digital Service) และกลุ่มอุตสาหกรรม ดิจิทัลคอนเทนต์ (Digital Content) เพื่อรักษาความสามารถในการแข่งขันและเพิ่มมูลค่าของอุตสาหกรรมและ บริการอิเล็กทรอนิกส์และดิจิทัลฯ ในระยะยาว ประเทศไทยจําเป็นต้องเร่งสร้างความสามารถ ในการพัฒนา เทคโนโลยี นวัตกรรม และความคิดสร้างสรรค์ เพื่อปรับเปลี่ยนจากการเป็นการเป็น ผู้รับจ้างผลิตแบบ OEM (Original Equipment Manufacturer) ไปสู่ OBM (Owned Brands Manufacturer) และ ODM (Owned Design Manufacturer)

• อุตสาหกรรมและบริการขนส่งและโลจิสติกส์ ยุทธศาสตร์ชาติได้กําหนดทิศทางของการ พัฒนาอุตสาหกรรมและบริการขนส่งและโลจิสติกส์ใน 3 ประเด็นหลัก ได้แก่ การเป็นศูนย์กลางด้านโลจิสติกส์ ระดับภูมิภาค การเปลี่ยนผ่านอุตสาหกรรมยานยนต์ทั้งระบบไปสู่อุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้าอัจฉริยะ และการ พัฒนาอุตสาหกรรมการบินและอวกาศ

• อุตสาหกรรมความมั่นคงของประเทศ รัฐบาลได้ผลักดันอุตสาหกรรมป้องกันประเทศให้ เป็นกลุ่มอุตสาหกรรมเป้าหมายพิเศษอันดับที่ 11 ในโครงการพัฒนาระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก (EEC) เพื่อการส่งเสริมให้เกิดการลงทุน การผลิต การใช้และการส่งออกเพื่อหารายได้ในเชิงพาณิชย์ โดยการส่งเสริม อุตสาหกรรมป้องกันประเทศในพื้นที่ EEC ประกอบด้วย
(1) กิจการผลิตและซ่อมยานพาหนะและระบบอาวุธ อาทิ รถถัง รถเกราะ และยานพาหนะรบ (2) กิจการผลิตและซ่อมอากาศยานไร้คนขับ (3) กิจการผลิตและซ่อมอาวุธ และเครื่องช่วยฝึก และ (4) กิจการผลิตและซ่อมอุปกรณ์ช่วยรบ อาทิ
เสื้อเกราะ กันกระสุนเกราะ และโล่ป้องกัน กระสุน ซึ่งปัจจุบันประเทศไทยมีการผลิตสิ่งเหล่านี้อยู่แล้วเพื่อใช้ทางการทหาร เช่น โดรน รถหุ้มเกราะ ที่ใช้ใน ราชการ ฯลฯ อย่างไรก็ดี แม้ที่ผ่านมาประเทศไทยจะมีความสามารถในการผลิตยุทโธปกรณ์ได้เองบางส่วน แต่ยังไม่สามารถผลิตยุทโธปกรณ์เพื่อการส่งออกหรือจําหน่ายในเชิงพาณิชย์ในระดับที่สามารถแข่งขันกับประเทศที่มี อุตสาหกรรมป้องกันประเทศครบวงจรได้

4.2.2 พัฒนาทักษะที่จําเป็นในการพัฒนากําลังคนที่มีสมรรถนะสูง โดยดําเนินการจัดสรร ทุนการศึกษา ทั้งเพื่อการพัฒนากําลังคน (การพัฒนากําลังคนโดยตรง และการพัฒนาผ่านการสร้างและพัฒนา อาจารย์มหาวิทยาลัย ในสาขาที่ขาดแคลน และจําเป็นต่อการพัฒนาประเทศ) ทุนพัฒนาทักษะและความสามารถพิเศษ

4.2.3 เร่งรัดการผลิตแรงงานทักษะสูงเพื่อตอบโจทย์อุตสาหกรรมเป้าหมาย

4.2.4 ลดความเหลื่อมล้ําทางการศึกษาและการฝึกอบรม สร้างโอกาสและลดความเหลื่อมล้ํา ทางการศึกษาในกลุ่มผู้ด้อยโอกาส กลุ่มชายขอบ และกลุ่มเขตพัฒนาพิเศษ โดยเน้นสาขาเพื่อพัฒนาคนในทุกมิติ และในทุกช่วงวัยให้เป็นคนดี คนเก่ง มีคุณภาพ พร้อมสําหรับวิถีชีวิตในศตวรรษที่ 21

ส่วนที่ 5 หลักการชี้นํา (Guiding Principles) เรื่อง ทุนการศึกษา

การบริหารจัดการทุนการศึกษา ควรดําเนินการตามหลักชี้นํา ดังนี้

• ทุนการศึกษาเป็นองค์ประกอบสําคัญในการ“สร้างคน”เพื่อขับเคลื่อนเป้าหมายการพัฒนา ประเทศ และเร่งรัดการผลิตกําลังคนระดับสูงให้ตอบโจทย์ประเทศ

• ต้องกําหนดจุดเน้น(Focus)การจัดลําดับความสําคัญก่อนหลัง(Priority)หรือทางลัด(By-pass)เพื่อให้ ดําเนินการอย่างมีเป้าหมายและเกิดผลสัมฤทธิ์

• สนับสนุนส่งเสริมให้มีการจัดสรรทุนในสาขาที่หลากหลายครอบคลุมสหวิทยาการทั้งวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคมศาสตร์ มนุษย์ศาสตร์ และศิลปกรรมศาสตร์

• มีระบบบริหารจัดการทุนในภาพรวมของประเทศที่มีเอกภาพและเป็นไปในทิศทางเดียวกัน

• มีกลไกการดูแลผู้ได้รับทุนทั้งก่อนการศึกษาระหว่างศึกษาและหลังจบการศึกษาทําให้ผู้รับทุน มีความรู้สึกเป็นเจ้าของและมีส่วนร่วมในการพัฒนาประเทศตั้งแต่เข้าศึกษาจนกระทั่งกลับไปปฏิบัติงาน ให้ผู้รับทุนและหน่วยงานที่ใช้ประโยชน์มีความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งและมีส่วนร่วมในระบบทุนการศึกษา

• ทําให้เกิดการเคลื่อนไหวทางสังคม(Socialmovement)ทั้งภาคการศึกษาภาคเอกชนภาครัฐ และประชาชน ในการบูรณาการการขับเคลื่อนระบบทุนการศึกษาอย่างมีเอกภาพ

• มีการติดตามสถานะของการสร้างคนและการให้ทุนการศึกษา ทั้งในด้านจํานวน สาขา ผลการศึกษา และการปฏิบัติงาน

• ใช้ทั้งกลไกการสรรหา และรับเข้าอย่างเหมาะสมตามสถานการณ์

ส่วนที่ 6 นโยบายกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เกี่ยวกับการขับเคลื่อนทุนการศึกษา

1. การจัดสรรทุนที่มุ่งนําพาประเทศไปสู่เป้าหมายและทิศทางที่รัฐบาลและกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรมวางไว้ ในการเตรียมคนเพื่อพาประเทศไปสู่เป้าหมายหรือทิศทางที่กําหนด คือ การเป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว ซึ่งในสิบปีข้างหน้าต้องทําให้ทุนการศึกษาไปสร้างคนที่จะมาสร้างประเทศที่พัฒนาแล้วให้เป็น Developed Country ให้ได้

2. การจัดสรรทุนการศึกษาต้องมี Focus, Priority, By-pass และ Giant Step
2.1 ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
1) เน้นการให้ทุนที่จะเกิดการปฏิวัติอุตสาหกรรม ครั้งที่ 4 ในประเทศไทยได้อย่างลึกยิ่งขึ้น เร็วยิ่งขึ้น โดยเฉพาะด้าน AI ถ้า AI ดี Robot ก็จะทําได้ดี และหัวใจของ AI หนึ่งคือ Big Data สองคือ ความเร็วคอมพิวเตอร์
2) เน้น BCG ปฏิวัติอุตสาหกรรม ครั้งที่ 4 ที่มีฐานให้สูงขึ้น ลึกขึ้น นํามาทํา BCG ให้ดียิ่งขึ้น ทําให้ลึกขึ้น เป็นจุดที่ประเทศสามารถแข่งขันได้ ซึ่งจะต้องคิดว่าเราจะทําอะไร ให้ทุนคนไปเรียนอะไร เพื่อให้ กลับมาเป็นกําลังสําคัญของ BCG เช่น เกษตรพรีเมี่ยม แพทย์และสาธารณสุขในยุคใหม่ ในยุคที่ใช้ AI มากขึ้น ในยุคที่ใช้เทคโนโลยีมาทําให้การแพทย์เปลี่ยนสภาพไป หรือที่เรียกว่า Deep Medicine เป็นแพทย์เชิงลึกที่ทุกอย่างเป็น Individualized มากขึ้น และยิ่งไปกว่านั้นต้องทําเรื่องที่ Take a Giant Step โดยก้าวเข้าสู่การแข่งขันรอบใหม่ ซึ่งจําเป็นต้องส่งคนไปเรียนศาสตร์ต่างๆ เหล่านี้มากขึ้น รวมถึง BCG เรื่องความสุข ธุรกิจเกี่ยวกับความสุขความงาม สันถวไมตรี การท่องเที่ยวราคาสูง การท่องเที่ยวเชิงนิเวศ การท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ การท่องเที่ยวเชิง วัฒนธรรม การนําวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสมัยใหม่ไปศึกษาเรื่องโบราณ โบราณคดี เรื่องประวัติศาสตร์ เป็นต้น
3) ต้องให้ทุนไปเรียนเรื่องอวกาศ ดาราศาสตร์ ดาวเทียม ยานอวกาศ Remote sensingให้มากขึ้น เป็นความสามารถที่เราไม่ได้คาดคิดว่าคนไทยจะทําเรื่องดาวเทียม ยานอวกาศ Remote sensing การเก็บข้อมูล ระยะไกลโดยใช้ดาวเทียมได้ดี ต้องสรุปว่าเราแข่งขันได้ ต้องสนับสนุนและหาคนรุ่นใหม่มาแทนคนรุ่นเก่ามากขึ้น
4) สนับสนุนทุนการศึกษาให้กับคนที่ทําเรื่อง High-energy Physics, นิวเคลียร์ฟิวชั่น ศูนย์ปฏิบัติการที่เซิร์น การสํารวจแอนตาร์กติกา ที่กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณทํา ให้ จึงต้องเข้าไปสนับสนุน และให้ทุนกับคนที่ทําเรื่องเหล่านี้
5) ต้องทําเรื่อง 5G และ 6G
6) ต้องทําเรื่อง Quantum Physic, Quantum Computing, Quantum Communication

ซึ่งการเปลี่ยนเทคโนโลยีเป็นโอกาสของประเทศ ต้องเปลี่ยน Mindset จากเดิมที่เป็นการเปลี่ยน เทคโนโลยีเป็น Threat ให้เป็น Opportunity

2.2 ด้านสังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และศิลปศาสตร์
1) ต้องให้ทุนการศึกษาเพื่อเอาวิชาที่นําไปสร้างสังคมที่มองไปข้างหน้า รู้ทันอนาคต ดักรออนาคต ไม่กลัวการเปลี่ยนแปลง แต่รักและภูมิใจในอดีต และปัจจุบัน และต่อยอดให้ได้ เรียนวิชาอะไรก็ต้องคิดว่า เรียนไปเพื่อเอามาทําให้ประเทศและสังคมให้ดีขึ้น เก่งขึ้น งามขึ้น
2) ต้องให้ทุนการศึกษาเพื่อส่งคนไปเรียนวิชาที่ทําให้เกิดการสร้างสังคมที่รักการเรียนรู้ เชื่อมั่น ว่าชาติจะก้าวหน้าไปได้ไม่หยุดยั้ง ไม่มีอะไรขวางกั้นให้ประเทศไทยเป็นประเทศพัฒนาแล้ว ซึ่งต้องไปเรียน Positive Psychology, Positive Thinking ให้มากขึ้น
3) ต้องส่งคนไปเรียนเพื่อไปเอาศาสตร์ เอาประสบการณ์เกี่ยวกับการสร้างสังคมที่ตื่นรู้ ที่สนใจ ที่ ซาบซึ้งในด้านศิลปะ ด้านสถาปัตย์ ด้านดนตรี ด้านวรรณศิลป์ ด้านสุนทรีศาสตร์ ด้านศาสนา ด้านจิตวิญญานไม่ น้อยกว่าด้านเศรษฐกิจ วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี ศิลปะจะเจริญต้องมีผู้เสพศิลป์ ต้องมีลูกค้า ซึ่งจะต้องเพิ่ม Art and Culture Appreciation ให้คนไทยให้มาก
4) ต้องส่งคนไปเรียนเพื่อกลับมาสร้างสังคมพรั่งพร้อมสมบูรณ์ ตั้งแต่ระดับบุคคล ระดับ ครอบครัว ระดับชุมชน เมือง ภาค และประเทศ พัฒนาทุกระดับ ให้คนรักภูมิใจในตระกูล ชุมชน ท้องถิ่น มี ทั้งความรู้ มีจิตวิทยาเชิงบวก และมีการบริหารจัดการที่ทําอะไรได้สําเร็จ
5) ต้องส่งคนไปเรียนเพื่อกลับมาสร้างสังคมที่เป็นส่วนผสมที่ดีของชาติพันธุ์ของกลุ่มชน ที่หลากหลาย ที่เป็นลักษณะพิเศษของคนไทย และกลับมาสร้างสังคมที่เป็นสังคมประชาธิปไตย ประชาชนมีส่วนร่วม แต่ไม่ละเลยอุดมการณ์ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์

ทั้งนี้ ทุนการศึกษามีทั้งเรื่องเรียนในประเทศและเรียนต่างประเทศ ซึ่งการส่งไปเรียนในต่างประเทศ ส่วนใหญ่ส่งไปประเทศที่เจริญก้าวหน้าดีอยู่แล้ว แต่ต้องส่งไปประเทศสําคัญแต่ยังไม่เจริญก้าวหน้าแต่สําคัญสําหรับ เรา เช่น CLMV ต้องส่งคนไปเรียนเพื่อเอาพวก เอาเพื่อน เอาสังคม แต่ต้องใช้การโน้มน้าวคนที่จะชวนมาเรียน และต้อง สร้างความมั่นใจให้เขาเห็นว่ามีงานทําแน่นอน และต้องทํางานให้เราตั้งแต่ต้น สําหรับทุนในประเทศ มีจํานวน มากกว่าต่างประเทศ และส่วนใหญ่เป็นระดับปริญญาตรี แต่ทุนในประเทศระดับปริญญาเอกที่ทํากับอาจารย์ ที่ ทําวิจัย ในระดับ Leading Edge และต้องทําในระดับเป็นลูกมืออาจารย์ และเป็นคนที่จะมาแทนอาจารย์ คนนั้น ต้องหมายตาให้ดีว่าวิจัยเรื่องไหนที่เราก้าวหน้า เราต้องให้เรียนในประเทศแต่สามารถส่งไปเสริม ความรู้ได้ ในต่างประเทศ แต่ต้องมาเป็นส่วนหนึ่งของวิจัยที่เป็น Leading Edge กับอาจารย์ไทยเองตั้งแต่ต้น ประเทศที่เจริญก้าวหน้าจะต้องเริ่มมีคนจบปริญญาเอกในสถาบันอุดมศึกษาในประเทศที่เก่งเป็นเลิศมากขึ้น

3. การมีแผนการใช้ผู้รับทุน ตั้งแต่ในระหว่างที่เรียนโดยให้มีบทบาทตั้งแต่ที่เรียนอยู่ ต้องให้เก็บข้อมูลจาก ต่างประเทศ ให้เก็บ Process สําคัญที่กําลังวิจัย และรายงานมายังกระทรวงฯ ทุกภาคการศึกษา เหมือนเป็น Intelligence Unit ของกระทรวงฯ แต่อยู่ในต่างประเทศ โดยต้องให้ผู้รับทุนทราบว่าทําไม ต้องให้ทุน ต้องการ ให้ไปทําอะไร และเขาเป็นคนของประเทศตั้งแต่วันแรกของการรับทุน รวมทั้งควรโน้มน้าว นําพา โดยไม่ปล่อยให้ ผู้รับทุนไปตามตลาดแรงงาน ตลาดความคิด และตลาดความเชื่อ จึงต้องชักจูง ให้ผู้รับทุนสนใจในเรื่องที่อยากให้ทุน และการให้ทุนต่างๆ ควรหารือมหาวิทยาลัยให้มากขึ้น ให้ครบ ทุกประเภท ไม่เฉพาะ มหาวิทยาลัยที่ติดอันดับโลกเท่านั้น มหาวิทยาลัยเชิงพื้นที่ มหาวิทยาลัยเชิงเทคโนโลยี รวมทั้งมหาวิทยาลัยศาสนา และหารือองค์กรวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีนอกและในกระทรวง หารือรัฐบุรุษ ทางการศึกษา ทางวิจัย ทาง วิทยาศาสตร์ ทางสติปัญญา และหารือกับวงวิจัยต่างๆ ด้วย

4. การทําให้บรรลุสถานะที่เป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว Developed Country ในสิบปี ควรต้องให้ทุนเรียน Post – doc หรือ Non Degree มากขึ้น และต้องทําให้ได้ภายในสิบปี

ส่วนที่ 7 นโยบายและแนวทางการขับเคลื่อนการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษา เพื่อพัฒนาประเทศ

เพื่อให้การบริหารจัดการทุนเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ โดยประมวลจากที่มาและความสําคัญจา แนวคิดการพัฒนากําลังคน สภาพแวดล้อมและบริบทของการอุดมศึกษาไทย สถานการณ์โลกที่เปลี่ยน แปลงไป ทิศทางของประเทศ ทั้งยุทธศาสตร์ชาติ แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566 – พ.ศ. 2570) และแผนด้านการอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนของประเทศ พ.ศ. 2564 – 2570 และนโยบายรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เกี่ยวกับการ ขับเคลื่อนทุนการศึกษา นอกจากนี้ จากการประชุมสภานโยบายการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม แห่งชาติ ครั้งที่ 1/2564 เมื่อวันที่ 4 กุมภาพันธ์ 2564 ที่มีรองนายกรัฐมนตรี (นายดอน ปรมัตถ์วินัย) เป็นประธาน ได้มอบนโยบายสําคัญ 3 เรื่องให้กับที่ประชุม โดยเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนากําลังคน คือ การพัฒนาด้าน วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และการอุดมศึกษา ที่ตอบโจทย์การพัฒนาประเทศและเป็นประโยชน์สูงสุดกับประชาชน สิ่งสําคัญที่สุดคือ การลงทุนในด้านเหล่านี้จะต้องช่วยตอบโจทย์การพัฒนาประเทศและเป็นประโยชน์กับประชาชน โดยเฉพาะในภาวะที่ประเทศเผชิญกับโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) และการมองไปข้างหน้าหลัง โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) การเปลี่ยนวิกฤติให้เป็นโอกาส การพัฒนาด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี นวัตกรรม และทรัพยากรมนุษย์ล้วนเป็นปัจจัยสําคัญที่จะช่วยฟื้นฟูและทําให้ประเทศไทยก้าวไปข้างหน้าอย่าง มั่นคงและยั่งยืน จึงขอให้ยังเน้นในเรื่องของการพัฒนาบุคลากรด้วยว่า ควรจะต้องสร้าง “คน” ที่มีคุณภาพทั้ง ความรู้ รองรับการเปลี่ยนแปลง ควบคู่ไปกับจิตสํานึก คุณธรรม และจริยธรรม รวมทั้ง ที่ประชุมสภานโยบายฯ ได้ ให้ความเห็นชอบหลักการการจัดตั้งกองทุนเพื่อพัฒนา การอุดมศึกษา ที่มีเป้าหมายที่จะผลิตบัณฑิตและกําลังคนที่ มีสมรรถนะและศักยภาพสูงเพียงพอต่อความต้องการของภาคส่วนต่างๆ ในการพัฒนาประเทศและขับเคลื่อนการ เติบโตทางเศรษฐกิจสาขาใหม่ ๆ และพัฒนาสังคมและชุมชนให้ทันต่อการเปลี่ยนแปลงของโลก เกิดการพัฒนาความเป็นเลิศของสถาบันอุดมศึกษาเพื่อเพิ่มศักยภาพในการสนับสนุนการวิจัยและสร้างนวัตกรรมให้ตรงกับความต้องการของประเทศ พัฒนาและยกระดับมาตรฐานของการอุดมศึกษา สถาบันอุดมศึกษา โดยเชื่อมโยงการเรียน การสอน การวิจัยและนวัตกรรมร่วมกับนักวิชาการ สถาบันวิชาการและองค์กรชั้นนําทั้งในประเทศและต่างประเทศ ตลอดจนมุ่งเป้าให้เกิดระบบนวัตกรรมการพัฒนา
กําลังคนและบุคลากรทุกช่วงวัยเพื่อตอบโจทย์การ เรียนรู้ตลอดชีวิต เพื่อให้เกิดการพัฒนาบุคลากรของประเทศอย่างมีคุณภาพ จึงเห็นควรกําหนดนโยบายและทิศทางการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ ให้สามารถขับเคลื่อนการบริหารจัดการ ให้มีความเป็นเอกภาพ สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติและแผนการปฏิรูปประเทศ ดังนี้

1. ปฏิรูปกลไกการบริหารจัดการทุนให้มีความเป็นเอกภาพภายใต้การกํากับดูแลของคณะกรรมการบริหาร จัดการทุน

2. จัดสรรทุนเพื่อสร้างคนให้ตรงกับตลาดแรงงานและสอดคล้องกับความต้องการของประเทศ

3. ขับเคลื่อนการติดตามและประเมินผลการดําเนินงานและวางแผนการใช้ประโยชน์จากผู้รับทุน อย่างเป็นระบบ

แนวทางในการขับเคลื่อน

การขับเคลื่อนตามนโยบายดังกล่าว ประกอบด้วย แนวคิด กระบวนทัศน์ และทัศนคติในเรื่องการ จัดสรรทุน ว่าเป็นการสร้างคน สร้างอนาคตให้ประเทศชาติ ไม่ว่าจะเป็นการจัดสรรทุนด้านวิทยาศาสตร์ สังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ หรือด้านศิลปะ แต่เป็นการสร้างให้คนมีทักษะทางสังคมด้วย เมื่อสําเร็จการศึกษา กลับมาสร้างสังคมในอนาคตที่ดีงาม มีความรักและภาคภูมิใจในอดีต สร้างสังคมที่รักการเรียนรู้ เข้าใจซาบซึ้ง สุนทรียศาสตร์และศาสนา สามารถสร้างสังคมให้มีความพรั่งพร้อมสมบูรณ์ในทุกระดับ ตั้งแต่ระดับบุคคล ระดับครอบครัว ระดับชุมชน สังคมและประเทศ รวมทั้งกลับมาสร้างสังคมที่เป็นส่วนผสมที่ดีของ
ชาติพันธ์ุของกลุ่มชนที่หลากหลายที่เป็นลักษณะพิเศษของคนไทย และสร้างสังคมที่เป็นประชาธิปไตย รักชาติ ศาสนา และ พระมหากษัตริย์ ซึ่งนโยบายและทิศทางการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ 3 ประเด็น ข้างต้น มีแนวทางในการขับเคลื่อน ดังนี้

1. ปฏิรูปกลไกการบริหารจัดการทุนให้มีความเป็นเอกภาพภายใต้การกํากับดูแลของคณะกรรมการ บริหารจัดการทุน โดยมีแนวทางการขับเคลื่อนประกอบด้วย

1.1 การบูรณาการหน่วยบริหารจัดการทุนให้มีเอกภาพ เนื่องจากหน่วยบริหารจัดการทุนของ ประเทศมีหลายแหล่งทุน หลายกระทรวง อีกทั้งภายในกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ก็มีหลายหน่วยงานที่ทําหน้าที่เป็นหน่วยจัดสรรและบริหารทุนการศึกษา ประเภทต่างๆ ตั้งแต่ทุนระดับมัธยมศึกษา ระดับปริญญาตรี ระดับปริญญาโท และระดับปริญญาเอก ซึ่งการให้ทุนเป็นไปตามวัตถุประสงค์ของแต่ละโครงการ จึงทําให้อาจเกิดความซ้ําซ้อน เพื่อให้มีการใช้งบประมาณในการลงทุนเพื่อพัฒนากําลังคนอย่างคุ้มค่า เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล จึงจําเป็นต้องมีการบูรณาการหน่วยบริหารจัดการทุนให้มีเอกภาพในโครงการ และกลไกเดียวกันของสํานักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษาฯ

1.2 การจัดสรรทุนเพื่อพัฒนาสมรรถนะ (Competency) และทักษะที่จําเป็นในการพัฒนา ประเทศ (Non-degree) ส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong Learning) ในลักษณะที่เป็น Multi skill/Multi talent เพื่อสร้างองค์ความรู้และทักษะการทํางานควบคู่กับมุมมอง ทัศนคติ การใช้ชีวิตที่ดี ซึ่งเป็นปัจจัยสําคัญใน การรับมือกับความท้าทายต่างๆ เพื่อให้ทันต่อความต้องการกําลังคนในภาคการผลิตและอุตสาหกรรมที่สําคัญใน ระยะสั้น โดยลักษณะความร่วมมือระหว่างสถาบันการศึกษาภาคธุรกิจและอุตสาหกรรม

1.3 การกําหนดคุณสมบัติของผู้รับทุนให้ชัดเจน และกําหนดวิธีการสรรหา คัดเลือกที่มีรูปแบบ หลากหลายสอดคล้องกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป ทั้งกลไกการสรรหา และรับเข้าอย่างเหมาะสมตาม สถานการณ์ เช่น การสรรหาเชิงรุกจากผู้ที่กําลังศึกษาในระดับปริญญาตรี หรือเพื่อให้ทันต่อการได้ผู้รับทุนมาใช้ ประโยชน์ได้รวดเร็วขึ้น การสรรหาอาจเป็นรูปแบบการช้อนซื้อ จากผู้ที่ใกล้จบการศึกษามารับทุน หรือผู้ที่สําเร็จการศึกษาแล้วและมีคุณสมบัติตรงตามความต้องการที่จะใช้ประโยขน์ได้ทันที โดยการให้ทุนเป็นการจ่ายเงินค่าเล่า เรียนคืนกลับให้ เป็นต้น ทั้งนี้ ควรเพิ่มกระบวนการคัดเลือกผู้รับทุน ให้ได้ผู้รับทุนที่มีจิตสํานึกและทัศนคติที่ดีต่อ การรับราชการ เน้นการพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณในการทํางาน และการใช้ชีวิต ให้ตั้งใจศึกษา เล่าเรียนและกลับมาปฎิบัติงานชดใช้ทุนเพื่อสร้างประโยชน์ให้กับประเทศชาติ

1.4 การพัฒนาและสร้างแรงจูงใจให้ผู้รับทุนเข้าร่วมโครงการ โดยปรับรูปแบบและเงื่อนไข การรับทุน รวมทั้งการชดใช้ทุน ให้มีความยืดหยุ่น เพื่อดึงดูดและสร้างแรงจูงใจผู้รับทุนที่มีศักยภาพสูงทั้งในและ ต่างประเทศ ตลอดเวลาทั้งการศึกษารวมทั้งผู้ที่จบการศึกษาแล้ว

1.5 การพัฒนาระบบฐานข้อมูลทุนการศึกษาให้ทันสมัย เป็นปัจจุบัน และสามารถใช้ประโยชน์เชิงนโยบายได้ โดยปฎิรูประบบฐานข้อมูลทุนการศึกษาทั้งระบบ ด้วยการกําหนด Data Catalog จัดทําและบูรณาการการใช้ประโยชน์จากฐานข้อมูลกลางร่วมกัน สร้างสารสนเทศ (information) ด้านทุนพัฒนากําลังคน การอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ

1.6 กําหนดแนวทางการจัดสรรทุน เช่น ประเภทการรับทุน สาขาวิชา ประเทศที่ไปศึกษา โดยมี กลยุทธ์และทิศทางที่สอดคล้องกับความจําเป็นและเร่งด่วนในการพัฒนาประเทศ

2. จัดสรรทุนเพื่อสร้างคนให้ตรงกับตลาดแรงงานและสอดคล้องกับความต้องการของประเทศ โดยมี แนวทางการขับเคลื่อน ดังนี้

2.1 การจัดสรรทุนเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนระดับสูงเฉพาะทางตามความต้องการของประเทศ โดยกําหนดเป้าหมายและจัดความสําคัญของกลุ่มสาขาวิชาที่เป็นความจําเป็นเร่งด่วนในการพัฒนาประเทศ เพื่อให้ การใช้จ่ายงบประมาณในการจัดสรรทุนเกิดความคุ้มค่าและเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาประเทศอย่างยั่งยืน

การตั้งเป้าหมายให้ชัดเจน ตามนโยบายของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (ศ.พิเศษ เอนก เหล่าธรรมทัศน์) ที่ให้การจัดสรรทุนมุ่งนําพาประเทศไปสู่ เป้าหมายที่รัฐบาล และ อว.วางไว้ โดยตั้งเป้าหมายว่าให้ทุนไปเรียน เพื่อให้ผู้รับทุนกลับมาทําให้ประเทศไทย เป็น ประเทศทพี่ ัฒนาแล้วในสิบปีข้างหน้า ดังนั้น ในการจัดสรรทุนจึงต้องกําหนดจุดเน้น (Focus) จัดลําดับความสําคัญ (Priority) มีทางเลี่ยง ทางลัด (By-pass) และมีก้าวยาวๆ (Giant Step) เพื่อสร้างคนให้ตรงกับตลาดแรงงาน และสอดคล้องกับความต้องการของประเทศ สามารถกลับมาพัฒนาประเทศตามเป้าหมายและทิศทาง ภายใน ระยะเวลาที่กําหนด

นอกจากนี้ การเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็วของโลก ยังมีบางสาขาที่คาดไม่ถึง จึงจําเป็นต้อง ส่งผู้รับทุนไปเรียนในศาสตร์หรือสาขาที่ยังคาดไม่ถึง เพื่อรองรับวิทยาการใหม่ๆ หรือสาขาที่อุบัติขึ้นใหม่ๆ

2.2 การจัดสรรทุนเพื่อพัฒนากําลังคนที่มีความรู้ความสามารถและประสบการณ์ขั้นสูง รวมทั้งมี สมรรถนะตรงตามความต้องการของตลาดแรงงานที่เปลี่ยนแปลงไป จากสถานการณ์การแพร่ระบาดของ โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทําให้องค์ความรู้ในการพัฒนาประเทศเปลี่ยนแปลงไปทั้งภาคการศึกษา การสาธารณสุข อุตสาหกรรม และการสื่อสารต่างๆ เช่น ความต้องการบุคลากรที่มีความรู้ใน การผลิตและพัฒนาวัคซีนภายในประเทศอย่างเร่งด่วน ด้านการแพทย์และสาธารณสุขยุคใหม่ แพทย์เชิงลึก (Deep Medicine) การผลิต platform เทคโนโลยีทางอาหาร เกษตรพรีเมี่ยม ความสามารถในการพัฒนา องค์ความรู้ในการผลิตนวัตกรรมด้านอวกาศ ดาราศาสตร์ ดาวเทียม ยานอวกาศ Remote sensing เป็นต้น หรือการเน้นการจัดสรรทุนที่จะเกิดการปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 เช่น AI, Quantum

2.3 การกําหนดสัดส่วนการจัดสรรทุนโดยเน้นสาขาวิชาที่มีความจําเป็นต่อการกําหนด ยุทธศาสตร์การพัฒนาเชิงพื้นที่ (Strategic, Function, and Area) เพื่อการผลิตกําลังคนระดับสูงรองรับ EEC และ ระบบเศรษฐกิจสังคมของประเทศ ให้ได้ผู้รับทุนที่ไปศึกษาในสาขาวิชาที่ตรงตามความต้องการในการพัฒนาและ กลับมาปฏิบัติงานได้ภายในระยะเวลาที่กําหนดด้วยความรู้ที่ทันสมัยและตอบโจทย์อุตสาหกรรมเป้าหมายของ ประเทศ เช่น การนํา AI หรือปัญญาประดิษฐ์ โมเดลเศรษฐกิจใหม่ (BCG Model) มาช่วยในการพัฒนาเศรษฐกิจ ของประเทศ รวมทั้ง BCG ในธุรกิจด้านสุขภาพ ด้านการท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์
การท่องท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม

นอกจากนี้ ลักษณะการจัดสรรทุนต้องเป็นกลุ่มและมีพลังเพียงพอ โดยคํานึงถึง Mission Specific ของประเทศ

2.4 บริหารจัดการเชิงกลยุทธ์ในการกําหนดประเทศที่ไปศึกษา สาขาวิชา ตามยุทธศาสตร์ชาติ และแผนด้านอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนของประเทศ ซึ่งกลยุทธ์ในการกําหนดประเทศและสาขาวิชาที่ ไปศึกษานั้น ไม่เพียงแต่จะจัดสรรทุนไปศึกษาในประเทศที่มีวิวัฒนาการเจริญก้าวหน้า แต่ก็ควรกําหนดให้ไปศึกษา ในประเทศเพื่อนบ้านด้วย โดยเฉพาะ CLMV กัมพูชา ลาว เมียนมาร์ และเวียดนาม เพื่อได้ศึกษาภาษา วัฒนธรรม มีความเข้าใจในวิถีชีวิตประเทศเพื่อนบ้าน และสร้างเครือข่ายความสัมพันธ์ฉันท์มิตรให้แน่นเฟ้นยิ่งขึ้น

นอกจากนี้ อาจกําหนดกลยุทธ์ในการให้ทุนกับผู้ที่มีศักยภาพสูงจากต่างประเทศ รวมถึงให้ผู้รับ ทุนจากประเทศอื่นๆ โดยเฉพาะเพื่อนบ้าน เป็นการดึงดูดคนเก่งจากทั่วโลกให้มีปริมาณที่เพียงพอและมีคุณภาพ ที่ จะเป็นกําลังคนที่สําคัญส่วนหนึ่งในการพัฒนาประเทศให้รวดเร็วยิ่งขึ้น

2.5 การกําหนดแนวทางการต่อยอดการพัฒนาสมรรถนะและทักษะที่จําเป็นต่อการพัฒนา กําลังคนที่มีสมรรถนะสูงในภาคการผลิตและบริการ โดยการ Reskill, Upskill, Future skill หรือการจัดสรรทุน เพื่อให้ผู้รับทุนไปทํางานวิจัยกับอาจารย์ ในระดับ Leading Edge รวมทั้งการให้ทุนในลักษณะ Non-Degree หรือ Post-Doc เพื่อดึงดูดกําลังคนที่มีคุณภาพในการพัฒนาประเทศให้สอดรับกับบริบทโลกที่เปลี่ยนแปลงอย่าง รวดเร็วและฉับพลัน

2.6 การบูรณาการการจัดสรรทุนเพื่อให้เกิดการเคลื่อนไหวทางสังคม (Social Movement) กับ ภาคส่วนที่เกี่ยวข้องทั้งภาครัฐและเอกชน ไม่ว่าจะเป็นสถาบันอุดมศึกษา ภาคอุตสาหกรรม รวมทั้งการใช้ ทรัพยากรร่วมกันทั้งในด้านการลงทุนและการใช้ประโยชน์จากผู้รับทุน โดยให้สอดรับกับยุทธศาสตร์ชาติ แผนด้าน การอุดมศึกษาเพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนของประเทศ และมีเป้าหมายการผลิตกําลังคนที่ชัดเจน

3. ขับเคลื่อนการติดตามและประเมินผลการดําเนินงานและวางแผนการใช้ประโยชน์จากผู้รับทุน อย่างเป็นระบบ โดยมีแนวทางการขับเคลื่อนประกอบด้วย

3.1 การขับเคลื่อนการดําเนินงานให้เป็นไปตามทิศทางและเป้าหมาย โดยเฉพาะในมิติ เชิงความเร็ว (Speed) และการเป็นหุ้นส่วน (Partners) ในการใช้ทรัพยากรร่วมกันสําหรับการลงทุนและ การใช้ประโยชน์จากผู้รับทุน เพื่อผลักดันประเทศไปสู่ประเทศที่พัฒนาแล้ว

3.2 การติดตามการศึกษาและใช้ประโยชน์จากผู้รับทุนอย่างเป็นระบบจากฐานข้อมูล ทุนการศึกษา ดังนั้น ฐานข้อมูลจึงมีความสําคัญในการติดตามการใช้ประโยชน์จากผู้รับทุน ตั้งแต่เริ่มรับทุน และ ระหว่างการรับทุน จนกระทั่งสําเร็จการศึกษาและเข้าปฏิบัติงานชดใช้ทุน ทั้งนี้ สามารถใช้ประโยชน์จากงานวิจัย ระหว่างการศึกษาและศักยภาพของผู้รับทุนระหว่างศึกษา ในสถานการณ์ที่มีความต้องการใช้ประโยชน์จากผู้รับทุน โดยไม่จําเป็นต้องรอให้สําเร็จการศึกษา และเมื่อสําเร็จการศึกษาแล้วก็สามารถใช้ประโยชน์จากฐานข้อมูลได้ อย่างเต็มที่

3.3 การวางระบบในการดูแลผู้รับทุน มีหน่วยงานที่ดูแลและติดตามผู้รับทุนอย่างสม่ําเสมอและมี ประสิทธิภาพ ตั้งแต่เริ่มรับทุน ดูแล ให้คําปรึกษา แนะนํา ด้านการเรียน การใช้ชีวิต และให้มีช่องทาง การติดต่อสื่อสารได้ตลอดอย่างสม่ําเสมอ หลายช่องทาง มีการติดตามผู้รับทุนในระหว่างการศึกษาเป็นระยะๆ เพื่อแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับเรื่องการศึกษา สุขภาพ การปรับตัวและการใช้ชีวิตของผู้รับทุนได้อย่างทันท่วงที รวมถึง การติดตามผู้รับทุนหลังสําเร็จการศึกษาและไปปฏิบัติงานชดใช้ทุนได้ตามเต็มศักยภาพ

3.4 การใช้ศักยภาพของผู้รับทุนและใช้ประโยชน์จากผู้รับทุนอย่างเต็มที่ในการขับเคลื่อน การพัฒนากําลังคนเพื่อพัฒนาประเทศตั้งแต่ระยะที่มีการศึกษา ซึ่งมีความจําเป็นต้องพัฒนาศักยภาพผู้รับทุน เป็นระยะๆ โดยการ Reskill, Upskill, Future skill หรือให้ทุนศึกษาต่อหลังปริญญาเอก เพื่อให้มีความรู้ใหม่ๆ ที่ทันสมัยตรงกับความต้องการและความจําเป็นเร่งด่วนของประเทศ และทันเวลา

3.5 การสร้างเส้นทางความก้าวหน้าในอาชีพ (Career Path) ของผู้รับทุนให้ชัดเจน ตั้งแต่การ มีหน่วยงานปฏิบัติงานชดใช้ทุนหลังสําเร็จการศึกษาอย่างชัดเจน เมื่อเข้าปฏิบัติงานแล้วมีเส้นทางความก้าวหน้า ทั้งด้านวิชาการ วิชาชีพ และด้านบริหารที่ชัดเจน เพื่อจูงใจให้ผู้รับทุนอยู่ในระบบ

3.6 การสร้างและใช้กลไกของเครือข่ายความร่วมมือระหว่างภาคการศึกษา ภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ประสบการณ์ เพื่อให้เกิดการพัฒนาองค์ความรู้ใหม่ร่วมกัน และสร้าง ความร่วมมือระหว่างทุนประเภทต่างๆ เพื่อให้เกิดองค์ความรู้ใหม่ๆ เพื่อใช้ประโยชน์จากผู้รับทุนอย่างเต็มศักยภาพ

3.7 มีระบบการรายงานผลการดําเนินการในภาพรวมอย่างต่อเนื่องเป็นระยะๆ

ส่วนที่ 8 เป้าหมายการดําเนินงาน (OUTPUT/OUTCOME)

1) หน่วยบริหารทุนมีความเป็นเอกภาพ ในการนํานโยบายและแนวทางการขับเคลื่อน การบริหาร จัดการทุนไปสู่การปฏิบัติ

2) มีแผนการดําเนินงานและแผนงบประมาณที่ชัดเจน เพื่อนําไปสู่การปฏิบัติที่เป็นรูปธรรม เกิดการ บริหารจัดการที่คุ้มค่าและมีประสิทธิภาพสูงสุด เกิดผลสัมฤทธิ์ของการดําเนินงานที่ตอบโจทย์ประเทศได้ สามารถทําให้ประเทศไทยก้าวสู่พ้นกับดักประเทศรายได้ปานกลาง

3) ผลการประเมินการใช้ประโยชน์ และการใช้ศักยภาพจากผู้รับทุน เป็นไปตามวัตถุประสงค์ ที่โครงการ ได้กําหนดไว้ มีการใช้งบประมาณของประเทศที่คุ้มค่า และเกิดการพัฒนาเทคโนโลยี ที่ตอบโจทย์ความต้องการของ ภาคการผลิตด้านต่างๆ ด้วยผลิตจากผู้รับทุนที่กลับมาสร้างนวัตกรรมที่เหมาะกับประเทศไทยและสามารถ ขับเคลื่อนเศรษฐกิจประเทศไทยได้จริง

ภาคผนวก

รายชื่อคณะกรรมการบริหารจัดการทุนพัฒนากําลังคนการอุดมศึกษาเพื่อพัฒนาประเทศ

1. รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ที่ปรึกษา
2. ศาสตราจารย์นิธิ มหานนท์ ที่ปรึกษา
3. รองศาสตราจารย์วรากรณ์ สามโกเศศ ที่ปรึกษา
4. คุณหญิงทิพาวดี เมฆสวรรค์ ที่ปรึกษา
5. ปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ประธานกรรมการ
6. ปลัดกระทรวงแรงงาน กรรมการ
7. ปลัดกระทรวงอุตสาหกรรม กรรมการ
8. ปลัดกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ กรรมการ
9. เลขาธิการคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน กรรมการ
10. เลขาธิการสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ กรรมการ
11. ผู้อํานวยการสํานักงบประมาณ กรรมการ
12. เลขาธิการคณะกรรมการกฤษฎีกา กรรมการ
13. รองปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กรรมการ
14. ผู้อํานวยการสถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กรรมการ
15. ประธานกรรมการการอุดมศึกษา กรรมการ
16. ประธานกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กรรมการ
17. ประธานสภาอุตสาหกรรมแห่งประเทศไทย กรรมการ
18. ประธานสภาหอการค้าแห่งประเทศไทย กรรมการ
19. นายถาวร ชลัษเฐียร กรรมการ
20. นายยงยุทธ แฉลัมวงษ์ กรรมการ
21. นางวิไลพร เจตนจันทร์ กรรมการ
22. นายสมเกียรติ ตั้งกิจวาณิชย์ กรรมการ
23. นายสัมพันธ์ ศิลปนาฎ กรรมการ
24. ผู้อํานวยการกองส่งเสริมและพัฒนากําลังคน สํานักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม กรรมการและเลขานุการ
25. เจ้าหน้าที่สํานักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ผู้ช่วยเลขานุการ
26. เจ้าหน้าที่สํานักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ผู้ช่วยเลขานุการ